BRECHT, Bertolt (1898-1956)
Alman oyun yazan, şair, tiyatro yönetmeni ve kuramcısı. Yazdığı oyunlar ve kuramsal yazılarla “Epik Tiyatro” türünü yaratmış ve 20.yy tiyatrosunu köklü biçimde etkilemiştir.
10 Şubat 1898’de Bavyera’mn Augsburg kentinde doğdu. Babası Berthold Brecht Protestan, annesi Sophie Brezing ise Katolik’ti. Brecht orta tabakaya özgü bir yaşama düzeni içinde büyüdü. İlk şiirleri ve yazıları 1913’te okul gazetesinde yayımlandı. 1914’te oturduğu kentteki Augsburger Neueste Nachrichten adlı gazetede yazıları çıkınca, Brecht daha geniş bir okur kitlesinin dikkatini çekti. Okulu bitirdikten sonra, edebiyata ve tiyatroya büyük ilgi duymasına karşın, Münih’te Ludwig Maximilian Üniversitesi’nde tıp öğrenimine başladı. 1918’de askere alındığında, bir süre Augsburg’daki askeri hastanede görev yaptı. Aynı yıl yazdığı “Ölü Askerin Öyküsü” adlı şiiri kendisinin 1935 yılında Naziler tarafından Alman uyruğundan çıkarılmasına gerekçe olarak gösterildi. Brecht ilk oyunu Baal’i de 1918’de savaşın sona ermesine karşın, Bavyera’da sürüp giden siyasal kargaşa döneminde yazdı. 1919’da bir süre Bağımsız Sosyal Demokrat Parti’ye ve Augsburg Askerleri Konseyi’ne üye oldu. Devrim girişimlerinin başarısızlığı 1922’de yazdığı Trommeln in der Nacht (“Gecede Trampetler”) oyunu için esin kaynağı oldu. Gene bu dönemde Bie Banholzer adlı bir kızla ilişki kurdu, bu ilişkiden evlilik dışı bir oğlu dünyaya geldi. Frank adı verilen bu çocuk bir yetimhanede büyüdü ve II. Dün-.ya Savaşı’nda Rus cephesinde öldü. 1919 Brecht’in şiir alanında çok verimli olduğu bir yıldı. Bu dönemde yazdığı şiirlerin birçoğunu ilk şiir kitabı Die Hauspostille’de (“Dua Kitabı”) derledi.
1920’de annesinin ölümü üzerine ailesiyle bağlarını kopardı ve Münih’e yerleşerek yazarlıkla geçinmeye başladı. Düzensiz bir biçimde sürdürdüğü tıp öğrenimini de bir yıl sonra yarıda bıraktı. Bu arada Kammerspiele diye bilinen Münih’teki oda tiyatrosunda dramaturg olarak çalışmaya başladı, ikinci oyunu Trommeln in der Nacht bu tiyatroda sahnelendi ve bu oyunun başarısı üzerine Brecht, Kleist Ödülü’nü kazandı. Aynı yıl Marianne Zoff adlı bir oyuncuyla evlendi. Bu evlilikten 1923’te doğan Han-ne yıllar sonra Brecht’in Berliner Ensemble adlı tiyatro topluluğunda konuk sanatçı olarak çalıştı. 1923’te sahnelenen Im Dickicht der Stadte (“Kentlerin Fundalığında”) ve 1924’te sahnelenen Leben Eduards des Zweiten von England (“II.Edward”) adlı oyunları seyircilerden ve eleştirmenlerden büyük bir ilgi görmediyse de Brecht’in oyun yazarlığındaki gelişmeyi ortaya koydu. 1924’te Berlin’e geçen Brecht, Max Reinhardt’ın yönettiği Deutsche s Thea-ier’de Cari Zuckmayer’le birlikte oyun yazarı olarak görev aldı ve oldukça zengin bir sanat yaşamı olan bu kentte adını duyurmaya başladı. İlk evliliğinin başarısızlıkla sonuçlanması üzerine oyuncu Helene Weigel’le ilişki kurdu. 1926’da Stefan adlı bir oğulları oldu.
İki yıl sonra resmen evlendiği Weigel’le evliliği yaşamının sonuna değin sürdü. İnanmış bir komünist olan Helene Weigel daha o yıllarda önemini kanıtlamış bir oyuncuydu. Daha sonra Brecht’in oyunlarındaki kadın kahramanları canlandırarak uluslararası bir üne kavuştu. Brecht bu dönemde Berlin’de çalışan tiyatro yönetmeni Erwin Piscator’la da işbirliği yaptı ve onun Hasek’in Aslan Asker Şvayk romanını sahneye uyarlamasına yardım etti. Piscator’la yaptığı işbirliği tasarladığı “Epik Tiyatro”anlayışının da belirginleşmesine katkıda bulundu ve bu doğrultudaki ilk oyunu Mann ist Mann’ı (“Adam Adamdır”) 1927’de yazdı. Gene bu dönemde besteci Kurt Weill ile işbirliği yaparak başarılı müzikli oyunlar hazırladı. Bunlardan Mahagonny 1927’de Baden-Baden’de bir oda müziği topluluğu tarafından seyirciye sunuldu. 1928’de, Berlin’de daha sonra sürekli olarak yerleşeceği Schiffbauerdamm Tiyatrosu’ndz sahnelenen Die Dreigroschenoper (Uç Kuruşluk Opera) ise bu işbirliğinin en parlak ürünü olarak her iki sanatçının da bütün dünyada tanınmasını sağladı. Brecht’m 18.yy İngiliz yazarı John Gay’den uyarladığı bu epik opera Hitler’in iktidara geçtiği 1933’e değin beş yıl tiyatronun repertuarında kaldı.
Brecht I.DünyaSavaşı’nı izleyen yıllarda Almanya’yı ve bütün dünyayı sarsan iktisadi bunalımın etkisi altında zamanının büyük bir bölümünü Marxist felsefeyi öğrenmeye ayırdı. Dünyayı sarsan sorunlara ancak bu öğretinin köklü bir çözüm getireceği inancıyla Lehrstiicke adını verdiği bir dizi öğretici oyun yazdı. Başlangıçta Kurt Weill ve Paul Hinde-mith’in müziklerinin eşliğinde sahnelediği bu oyunlar için daha sonra Hanns Eisler’le işbirliği yaptı.Bu ortak çabanın ilk ürünü Die Massnahme (“Önlem”) 1930’da sahnelendi. Aynı yıl kızı Maria Barbara doğdu. Brecht’in Eisler’le işbirliği yaparak yapımına katıldığı Kuhle Wampe adlı film 1932’de gösterilmeye başladıysa da, kısa bir süre sonra yasaklandı.
Almanya’dan ayrılması
Nazilerin iktidara gelmesiyle Brecht’in oyunlarının Almanya’da sahnelenme olanağı da ortadan kalktı. 27 Şubat 1933’te Reichstag’ın yakılmasından hemen sonra Brecht ailesiyle birlikte Almanya’dan gizlice ayrıldı; bir süre İsviçre’de oturdu, sonra Danimarka’ya geçerek varlıklı bir yazar olan Karin Michaelis’in yardımıyla yerleşti, 1939’a değin orada kaldı. Siyasal mücadeleden zorunlu olarak uzaklaşması Brecht’in yaratıcılığı için elverişli bir ortam yarattı ve sürgündeki bu altı yıl içinde Berlin’de başlamış olduğu Die Rundköpfe und die Spitzköpfe (Tak-Tik) adlı oyununu bitirdi. Furcht und Elend des Dritten Reiches (Hitler Rejiminin Korku ve Sefaleti), Mutter Courage und ihre Kinder (Cesaret Ana ve Çocukları), Das Verbör des Lukullus (“Lukullus’un Duruşması”) ve Leben des Galilei (Galileo’nun Yaşamı) gibi en önemli oyunlarından bazılarını burada yazdı, Der Gute Mensek von Sezuan (Sezuan’m iyi İnsanı) oyununu yazmaya da burada başladı. 1939’da Hitler Polonya’ya girince Danimarka’nın tehlikeli duruma düşmesi üzerine ailesi ve birlikte yaşadığı sanatçı arkadaşlarıyla önce Stockholm’e, oradan da 1940’ta Finlandiya’ya geçti. Ertesi yıl ailesi ve arkadaşlarıyla birlikte ABD’ye gitti. 21 Haziran 1941’de California’da San Pedro’ya varan Brecht kısa bir süre sonra Hollywood yakınlarındaki Santa Monica’ya yerleşti ve film şirketleri için senaryo yazmayı denedi.
Yazdığı senaryolardan yalnız birinin filmi yapıldı, bu film de 1942’de Hangmen Also Die (Cellatlar da Ölür) adıyla gösterime çıktı. Brecht Amerika’da kaldığı altı yıl içinde birçok eski arkadaşını yeniden buldu, Charlie Chaplin ve Eric Bentley gibi yeni arkadaşlar edindi. Bunlardan tiyatro eleştirmeni Bent-ley yazdığı yazılar ve Brecht’in oyunlarının çevirileriyle onun Amerika’da ve İngilizce konuşulan çevrelerde tanınmasına büyük katkıda bulundu. Brecht’in oyunları Amerikan seyircisine fazla çekici gelmiyordu. Bunun nedeni hem bu oyunların tedirgin edici niteliği, hem de Brecht’in tiyatro anlayışının Holly-wood filmleri ve Broadway oyunlarıyla koşullanmış bu insanlara ters gelmesiydi. Üniversite tiyatrolarında daha büyük bir anlayışla karşılanan bu oyunlardan yalnız Galileo’nun Yaşamı Joseph Losey’nin yönetmenliği ve Charles Laughton’un başrolü oynamasıyla hiç değilse eleştirmenler arasında olumlu bir tepkiyle karşılandı. Oyun ilk kez 30 Temmuz 1947’de Hollywood’da sahnelendi.
Avrupa’ya geri dönüşü
Brecht Ekim 1947’de Washington’daki Amerikan Aleyhtarı Etkinliklerle İlgili Komite, tarafından Komünist Partisi’yle ilişkileri konusunda sorguya çekildi. Verdiği zekice yanıtlarla kendisine yöneltilen suçlamaları reddetti. Ertesi ay Galileo’mın New York’taki ilk temsilini beklemeden Amerika’dan ayrıldı. İlk durak olarak uğradığı Zürih’te Avrupa’da yerleşip çalışabileceği yer konusunda karar verebilmek için bir süre bekledi. Savaş yıllarında Brecht’in üç oyununu sahnelemiş olan Zürih Kent Tiyatrosu’nda eski arkadaşlarından Caspar Neher’in dekorlarıyla kendi Antigone uyarlamasını ve bazı başka oyunlarını sahneledi. II.Dünya Savaşı sonunda Almanya ikiye bölünmüştü. Brecht anayurduna dönmek için kararlı olmakla birlikte nereye yerleşeceği konusunda koşulları değerlendirmek istiyordu. Demokratik Alman Cumhuriyeti yöneticilerinin kendisine çalışabileceği bir tiyatro ve sınırsız ödenek önermeleri üzerine Brecht de Doğu Berlin’e yerleşti ve Helene Weigel, Therese Giehse, Angelika Hunvicz, Ekkehard Schall gibi üstün yetenekli oyuncuları da içeren Berliner Ensemble adlı tiyatro topluluğunu kurdu. Bu topluluğun başında Helene Weigel vardı. Ama tiyatronun gerçek yönetmeni, dramaturgluk görevini üstlenen Brecht’in kendisiydi. Ekim 1948’de çalışmalara başlayan Berliner Ensemble 11 Ocak 1949’da Berlin’deki Deutsches Theater’de Erich Engel’in yönettiği Cesaret Ana ve Çocukları’nı sergiledi. Bir süre bu tiyatronun geniş kadrosunun sınırlı bir bölümünü oluşturan topluluk, 1954’te Schiffbauerdamm’daki kendi tiyatrosuna geçti. Brecht 1948-1949’da yazdığı Die Tage der Commune (Komün Günleri) oyunundan sonra yeni oyun yazmayı bırakarak bütün zamanını oyun yönetimime ve kuramsal yazılarına adadı. Tiyatro sanatı konusundaki görüşlerini içeren Kleines Orga-non für das Theater (Tiyatro İçin Küçük Araç) ve yarım bıraktığı Geschafte des Herrn Julius Casar (Bay Jül Sezar’ın işleri) adlı romanı 1949’da yayımlanmıştı. Aynı tarihte Federal Almanya’daki Suhrkamp Yayınevi 1933’te yarıda bıraktığı Brecht’in toplu yapıtlarını yayımlama işine yeniden başladı.
Berliner Ensemble
Berliner Ensemble kendisine sağlanan elverişli çalışma koşullarını değerlendirmekte gecikmedi. Kuramsal tartışmalar, uzun ve verimli çalışmalarla örnek bir tiyatro topluluğu olarak önce Berlin seyircisine, daha sonra Haziran 1955’te Paris’te katıldığı Uluslararası Tiyatro Şenliği’nde Parisliler’e, ertesi yıl gene Paris ve Londra’daki temsilleriyle daha geniş ve uluslararası bir seyirci kitlesine kendisini kabul ettirdi. Brecht’in, geç de olsa, Batı ülkelerinde değerinin anlaşılması ve özellikle aydın çevrelerde büyük bir hayranlık yaratmasına karşın, SSCB’de ve öbür sosyalist ülkelerde yeterince tanınmaması, sanat konularıyla ilgili parti yöneticilerinin onu bir çeşit biçimcilikle suçlamalarından kaynaklanmaktadır. Kendi ülkesindeki siyasal gerginlikler sırasında, yöneticilere açıkça karşı çıkmamakla birlikte, onları bu konuda uyarmaktan da geri durmadı. Yaşamının sonuna doğru ününün uluslararası boyutlara ulaşması üzerine 1955’te Sovyetler Birliği’nce kendisine Stalin Barış Ödülü verildi. Ödülü alırken Moskova’da yaptığı konuşma kendi isteği üzerine Boris Pasternak tarafından Rusça’ya çevrildi. 1956 baharında ciğerlerinden rahatsızlandı ve 14 Ağustos 1956’da damar tıkanıklığından Berlin’de öldü.
Brecht bugün dünyada tiyatroyla ilgilenen hemen herkes tarafından yalnızca 20. yy’ın en başarılı birkaç oyununu yazmış bir sanatçı değil, aynı zamanda kuramsal yazıları ve uygulamada getirdiği yeniliklerle de çağın tiyatrosunu değiştirmiş önemli bir öncü sayılır. Yazdığı kırk oyun, sayısız deneme ve kuramsal yazıyla çağdaş tiyatroya yeni bir yön verirken belli bir noktadan yola çıkmış, gerçekleştirmek istediği sanat yapıtlarına son biçimlerini vermeden gereken düşünsel hazırlığı da yapmıştır.
Onun gelişmesi üç aşamada ele alınabilir. Birinci aışamada, Brecht’in, imparatorluk Almanyası’nda doğmuş, I.Dünya Savaşı’nı, başarısız 1918-1919 Devri mi’ni, Weimar Cumhuriyeti’ni yaşamış bir Alman yı ırttaşı olmasının bilinciyle içinde yetiştiği bu çevremi ı orta tabaka kültürünü tanıması ve burjuva değerleri nden tiksinmesi, onun 1920’lerde yazdığı şiirlerde ve »oyunlarda belirleyici etkendir. Brecht bir yandan kalıplaşmış burjuva değerlerini tekrarlayan köhneleşmiş .bir tiyatro anlayışına karşı çıkarken, bir yandan da ay nı anlayışa kendisinden önce başkaldırmış Büchner, V/edekind, Kaiser, Toller gibi yazarlardan esinleniyordu. Bu dönemde yazdığı Baal, Trommeln in der Nacht, Im Dickıcht der Stadte gibi oyunları sert eleştiril er içeren, zaman zaman siyasal nitelikte, her zaman burjuva değerlere saldıran oyunlardır. Ama bunların gerisinde tutarlı bir tiyatro kuramı ya da belirgin bir siyasal felsefe yoktur.
Epik tiyatro
1930 ’lara doğru Marx’ı okuduktan sonra Brecht açıkça siyasal bir tiyatronun kuramsal temellerini tasarlar ve uygulamaya geçer. Bu ikinci aşamada kendini düşünsel bir disiplin altına alarak “bilim çağı”na yaraşır bir tiyatro yaratmaya çalışır. Brecht’in ortaya attığı kuramsal kavramlar arasında üzerinde en çok durulanlar “Epik tiyatro” ve “yabancılaştırma” ya da “yadırgatma etmeni”dir. Epik tiyatro, Brecht’in Piscator’dan öğrendiği teknik yenilikleri içeren öğretici bir tiyatro türüdür. Bu tiyatronun oyun alanında olaylar dramatik biçimde canlandırılmaz, anlatılır ve olup bitenle ilgili bilgiler seyirciye aktarılır, insan, bu anlayışa göre bir araştırma konusudur ve oluşumu içinde ele alınır.. Seyirci sahnede olup bitenleri bir gözlemci olarak izler, ama gördükleri karşısında bir yargıya varması, bir eyleme geçmesi sağlanır. Epik tiyatroda seyirci dünyanın yorumlanabileceğini değil, değiştirilebileceğini anlar. Bu sonuca varmak için epik oyun yazarı olayların çizgisel gelişimini bir yana bırakır, kendi içinde bütünlüğü olan sahneleri yan yana getirir. Düşüncenin varoluşu değil, toplumsal gerçekliğin düşünceyi belirlediği vurgulanır. Seyirci duyguların özdeşliğiyle büyülenmez, düşüncenin ve aklın yönetici gücüyle harekete getirilir. Böyle bir tiyatro biçiminin başarısında en önemli öğe “yadırgatma etmeni”dir. Bunun için Epik tiyatro çıplak ışık kullanır. Giysiler, dekorlar ve müzik bir yanılsama yaratma amacıyla değil, sahnedeki olayları tarihselleştirme, onları açıklama amacıyla kullanılır. Bu konuda unutulmaması gereken nokta, Brecht’in bütün bu kuramsal araştırmalarının amacının, tiyatroyu, değişmesi gereken bir dünyayı değiştirmede etkili bir araç durumuna sokmak olduğudur. Bu nedenle, Marxist öğretiyi benimsediği ilk yıllarda Brecht, aşırı bir yararcılık kaygısıyla öğretici oyunlar yazmış, bu oyunlarda tiyatronun işlevini bir sorunu, bir açmazı ortaya atıp seyircinin buna bir çözüm bulmasını sağlamak olarak görmüştür.
1930’larda ve 1940’ların başlarında dünyanın içine düştüğü bunalım Brecht’i bir süre kuramsal incelikleri bir yana iterek, daha kaba bir biçimde yazdığı oyunlarla Nazi barbarlığına karşı dünyayı uyarmak zorunda bırakmıştır. Hitler Rejiminin Kor- -ku ve Sefaleti, Tak-Tik, Arturo Ui’nin Önlenebilir Yükselişi ve Carrar Ana’nın Silahları gibi oyunları Brecht’in siyasal kaygısının ağır bastığı, ivedi bir yarar sağlamaya çalıştığı kalın çizgili oyunlardır. Hemen hemen aynı dönemde yazdığı Cesaret Ana ve Çocukları, Galileo’nun Yaşamı, Sezuan’m iyi insanı ve Kafkas Tebeşir Dairesi ise Brecht’in başyapıtları sayılır. Bu oyunların hemen hemen hepsinde Brecht’ in zaman ve yer olarak geçmişe ve değişik bir çevreye yönelmesinin kendisine her bakımdan yaratıcı bir özgürlük kazandırdığı görülür. Bu özgürlük, onu ivedi sorunların sınırlayıcı çözüm kaygısından kurtarmış, insan sorunlarını yeniden akılcı bir yaklaşımla evrensel boyutları içinde ele almasını sağlamıştır.
Bazı eleştirmenler, Brecht’in tiyatrosunda seyircinin oyun kişileriyle özdeşlik kurmamaları için başvurulan “yabancılaştırma etmeni”nin, özellikle somut yaşantının büyük bir zenginlikle kendini gösterdiği bu olgunluk dönemi oyunlarında, belli ölçüde bir özdeşliği ve duygulanmayı önleyemediğini ileri sürmüşler, bunu Brecht’in kuramı ile uygulaması arasında ortaya çıkan bir tutarsızlık olarak değerlendirmişlerdir. Gerçekten de, bu oyunlarda rastlanan sevgi görüntüleri insanın içinde yaşadığı korkunç gerçekliğin . engellemesine: karşın ortak bir bilinçle ve akim güdümüyle gelecekte yaratılabilecek mutlu bir dünyanın görüntüleridir. Brecht’in büyük başarısı, onun dünya görüşünün özünde yatan ve yaşanan zamanla gelecek zaman, olgularla beklentiler, gerçeklikle düş arasındaki gerilimi ve ilişkiyi görmesi, bu diyalektik devinimi oyunlarının itici gücü olarak kullanmasıdır. Kendisi de bu yüzden, inandığı ve gerçekleştirdiği tiyatro biçimine Epik tiyatro yerine Diyalektik tiyatro demenin doğru olacağını belirtir. Brecht’e göre, “bilim çağının tiyatrosu diyalektiği tat alınır bir duruma getirecektir”, çünkü “bütün sanatlar en üstün sanat olan yaşama sanatına hizmet eder.”
Eserleri
Oyunlar
| Oyun | Yazıldığı Yıl | İlk Yayınlandığı Yıl | İlk Gösterim Tarihi |
|---|---|---|---|
| İncil 3 sahnelik bir oyun (Die Bibel. Drama in 3 Scenen) Yılmaz Onay tarafından Türkçe’ye çevrildi. | 1913 | 1914 Augsburg’da yayınlanan Die Ernte isimli okul dergisi | |
| Baal Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1918 | 1922 | 8.Aralık.1923 Leipzig |
| Gecede Trampet Sesleri (Trommeln in der Nacht) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | 1922 Kiepenheuer | 29 Eylül 1922 Münih |
| Düğün. Küçük Burjuva Düğünü olarak da adlandırılır. (Die Hochzeit, auch Die Kleinbürgerhochzeit) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | 11 Aralık 1926 Frankfurt/M | |
| Şeytan Kovma (Er treibt einen Teufel aus) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | 1966 Suhrkamp | 3 Ekim 1975 Basel |
| Karanlıkta Işık (Lux in Tenebris) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | ||
| Dilenci veya Ölü Köpek (Der Bettler oder Der tote Hund) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | ||
| Balık Avı (Der Fischzug) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | ||
| Ova (Prärie) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | 1989 Suhrkamp, GBA | 1994 Rostock |
| Kentlerin Vahşi Ormanında (Im Dickicht der Städte) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi | 1921 | 1927 Propyläen | 9 Mayıs 1923 Münih |
| İngiltere’li İkinci Eduard’ın Yaşamı (Leben Eduards des Zweiten von England) | 1923 | 1924 Kiepenheuer | 18 Mart 1924 Münih |
| Anibal (Hannibal) | 1922 | ||
| Adam Adamdır (Mann ist Mann) 1926 ve 1938 versiyonları Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | [1918]–1926 | 1927 Propyläen | 25 Eylül 1926 Darmstadt ve Düsseldorf |
| Egoist Johann Fatzer’in Çöküşü (Untergang des Egoisten Johann Fatzer) | 1926–1930 | 1978 Hamburg | |
| Jae Chicago Kasabı (Jae Fleischhacker in Chicago) | 1924–1929 | ||
| Mahagonny | 1927 | 1927 | 17.Temmuz.1927 Baden-Baden |
| Mahagonny Şehrinin Yükselişi ve Çöküşü (Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny) | 1927 – 1929 | 1929 | 9 Mart 1930 Leipzig |
| Üç Kuruşluk Opera (Die Dreigroschenoper) | 1928 | 1928 | 31.Ağustos.1928 Berlin |
| Lindberg’in Uçuşu (Der Flug der Lindberghs – Ozeanflug) | 1928 | 1929 Uhu | 17 Temmuz 1929 Baden-Baden Radyo şarkısı olarak |
| Kabullenmenin Baden Öğretisi (Das Badener Lehrstück vom Einverständnis) | 1929 | 1929 Baden-Baden | |
| Evet diyenle Hayır diyen (Der Jasager. Der Neinsager) | 1929–1930 | 1930 | 23 Temmuz 1930 Berlin |
| Tedbir (Die Maßnahme) | 1930 | 1930 | 13-14 Aralık 1930 Berlin |
| Mezbahaların Kutsal johannası (Die heilige Johanna der Schlachthöfe) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1929 | 1931 | 30 Nisan 1959 Hamburg |
| Ekmekçi Dükkanı (Der Brotladen) | 1929–1930 | 1967 Berlin | |
| Kural Dışı Kural (Die Ausnahme und die Regel) | 1931 | 1937 Moskau | 1. Mai 1938 Givath Chajim |
| Ana (Die Mutter) | 1931 | 1933 | 17 Ocak 1932 Berlin |
| Yuvarlak Kafalar Sivri Kafalar (Die Rundköpfe und die Spitzköpfe) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1932–1936 | 1932 | 4 Kasım 1936 Kopenhagen |
| Küçük Burjuvanın Yedi Ölümcül Günahı (Die sieben Todsünden der Kleinbürger) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1933 | 7 Haziran 1933 Paris | |
| Jakob Gehherda’nın Gerçek Yaşamı (Das wirkliche Leben des Jakob Gehherda) | 1935? | ||
| Horasyalılar Kuriasyalılar (Die Horatier und die Kuriatier) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1935 | 1936 Moskova | 26 Nisan 1958 Halle/S |
| Carrar Ananın Silahları (Die Gewehre der Frau Carrar) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi | 1936–1937 | 1937 Londra | 16 Ekim 1937 Paris |
| Goliath | 1937 | ||
| III.Reich’in Korku ve Sefaleti (Furcht und Elend des Dritten Reiches) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi | 1937–1938 | 1938 Moskova | 21 Mayıs 1938 Paris |
| Galilei’nin Yaşamı (Leben des Galilei) | 1938–1939 | 1948 Suhrkamp | 9 Eylül 1943 Zürich |
| Dansen | 1939? | ||
| Demirler Kaç Para? (Was kostet das Eisen?) | 1939 | 14 Ağustos 1939 Tollare Stokholm | |
| Cesaret Ana ve Çocukları (Mutter Courage und ihre Kinder) | 1939 | 1941 | 19 Nisan 1941 Zürich |
| Lukullus’un Sorgulaması (Das Verhör des Lukullus) (Radyo skeci) | 1939 | 1940 Moskova | 1940 Beromünster Radyosu (Opera 19 Mart-12 Ekim 1951 Berlin) |
| Sezuan’ın İyi İnsanı (Der gute Mensch von Sezuan) | 1939 | 1953 | 4 Şubat 1943 Zürich |
| Puntila Ağa ile Uşağı Matti (Herr Puntila und sein Knecht Matti) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1940 | 1948? 1950 Deneme (Versuche) | 5 Haziran 1948 Zürich |
| Arturo Ui’nin Önlenebilir Yükselişi (Der aufhaltsame Aufstieg des Arturo Ui) | 1941 | 1957 | 10 Kasım 1958 Stuttgart |
| Simone Machard’ın Yüzleri (Die Gesichte der Simone Machard) | 1941 | 1956 | 8 Mart 1957 Frankfurt/M |
| Şvayk İkinci Dünya Savaşında (Schweyk im Zweiten Weltkrieg) | 1943 | 1947 Uhlemspiegel | 17 Ocak 1957 Varşova |
| The Duchess of Malfi ( John Webster’dan uyarlama ) | 1943 | 15.Ekim.1946 New York | |
| Kafkas Tebeşir Dairesi (Der kaukasische Kreidekreis) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi | 1944 | 1949 | Mayıs 1948 USA 23 Mayıs 1951 Göteborg |
| Uyarlama Sophokles – Antigone | 1947 | 15.Şubat.1948 Chur | |
| Komün Günleri (Die Tage der Commune) | 1949 | 1957 | 1956 Karl Marx Şehri |
| Uyarlama Jakob Michael Reinhold Lenz – Lala (Der Hofmeister) | 1949 | 1951 | 15 Nisan 1950 Berlin |
| Uyarlama Gerhart Hauptmann – Kunduz Kürkü ve Kızıl Horoz (Biberpelz und roter Hahn) | 1950 | 24 Mart 1951 Berlin | |
| Uyarlama William Shakespeare – Coriolanus | 1951–1955 | 1959 Suhrkamp | 22 Eylül 1962 Frankfurt/M |
| Uyarlama Anna Seghers – Jan Darc Davası Rouen 1431 (Der Prozess der Jeanne d’Arc in Rouen 1431) | 1952 | 1952 Berlin | |
| Turandot veya Aklayıcılar Kongresi (Turandot oder Der Kongreß der Weißwäscher) | 1953 | 1967 | 5 Şubat 1969 Zürich |
| Uyarlama Moliere – Don Juan | 1952 | 1952 Rostock | |
| Davullar ve Trompetler (Pauken und Trompeten) (George Farquhar’dan uyarlama) | 1954? | 1959 Suhrkamp | 19 Eylül 1955 |
Brecht, eserlerinin çoğunu bir çok kez yeniden gözden geçirip değişiklikler yaptığı için eserlerin yazıldığı yıllar sadece ilk yazılan tarih olarak görülmelidir. Araştırmalarda, kesin olduğundan şüphe duyulan tarihlerin yanına soru işaretleri konmuştur.
Şiirler
Şiir kitapları
| Sıra No | Şiir Derlemeleri | Şiir Sayısı | Yazıldığı Yıl | İlk Basıldığı Yıl | Yeniden Düzenlendiği Tarih |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Bert Brecht ve Arkadaşlarının İcra Edilmeye Uygun Şarkıları (Lieder zur Klampfe von Bert Brecht und seinen Freunden) | 7 (8) | 1918 | 1988 GBA | |
| 2. | Kasideler (Psalmen) | 19 (23) | 1920 | 1960 | 1922 |
| 3. | Bertolt Brecht’in Dua Kitabı (Bertolt Brechts Hauspostille) | 48 (52) | 1916–1925 | 1926 Kiepenheuer PD (Özel Basım) | 1937, 1956 |
| 4. | Augsburg Soneleri (Die Augsburger Sonette) | 13 | 1925–1927 | 1982 | |
| 5. | Üç Kuruşluk Opera’nın Şarkıları (Die Songs der Dreigroschenoper) | 17 (20) | 1924–1928 | 1928 Kiepenheuer | 1937, 1946-48 |
| 6. | Şehirde Oturanların Okuma Kitabından (Aus dem Lesebuch für Städtebewohner) | 10 (21) | 1926–1927 | 1930 Denemelerde (in Versuche) | 1938 |
| 7. | Devrim Hikayeleri (Geschichten aus der Revolution) | 2 | 1929–1931 | 1933 Denemelerde (in Versuche) | |
| 8. | Soneler (Sonette) | 12 (13) | 1932–1934 | 1951, 1960, 1982 | |
| 9. | İngiliz Soneleri (Englische Sonette) | 3 | 1934 | ||
| 10. | Koro için Şarkı Sözleri (Lieder Gedichte Chöre) | 34 (38) | 1918–1933 | 1934 Editions du Carrefour | |
| 11. | Hitler – Koro Şarkıları (Hitler-Choräle) | 4 | 1933 | Koro için Şarkı Sözleri kitabı içinde bulunmaktadır (in Lieder Gedichte Chöre enthalten) | |
| 12. | Çin Şiirleri (Chinesische Gedichte) | 15 | 1938–1949 | ||
| 13. | Çalışmalar (Studien) | 8 | 1934–1940 | 1951 Denemelerde (in Versuche) | |
| 14. | Svendborg Şiirleri (Svendborger Gedichte) | 93 (108) | 1934–1938 | 1939 | |
| 15. | Margarete Steffin Şiirleri (Steffinsche Sammlung) | 23 (29) | 1939–1940 | 1948 Aufbau | 1942, 1948 |
| 16. | Hollywood Ağıtları (Hollywoodelegien) | 9 | 1942 | 1988 GBA | |
| 17. | Sürgün Şiirleri (Gedichte im Exil) | 17 | 1936–1944 | 1988 GBA | 1949, 1951 |
| 18. | Savaş Alfabesi (Kriegsfibel) | 69 (86) | 1940–1945 | 1955 Eulenspiegel | 1944, 1954 |
| 19. | Alman Taşlamaları (Deutsche Satiren) | 3 | 1945 | 1988 GBA | |
| 20. | Çocuk Şarkıları/Yeni Çocuk Şarkıları (Kinderlieder/neue Kinderlieder) | 9/8 | 1950 | 1953 Aufbau | 1952 |
| 21. | Buckow Ağıtları (Buckower Elegien) | 23 | 1953 | 1964 | |
| 22. | Bakır Alımı Oyunu Şiirleri (Gedichte aus dem Messingkauf) | 7 | 1935–1952 | 1953 Denemelerde (in Versuche) |
• KAYNAKLAR: W.Benjamın, Understanding Brecht, 1973; E.Bentley, The Brecht Commentaries, 1981; M.Ess-lin, Brecht: a Choice of Evils, 1959; R.Grimm, Bertolt Brecht, der Struktur seines Werkes, 1962; R.Gray, Brecht the Dramatist, 1976; W.Hinck, Die Dramaturgie des spaten Brecht, 1959; M.Kesting, Bertolt Brecht, 1959; V.Klotz, Bertolt Brecht, Versuche über das Werk, 1957; H.Maver, Bertolt Brecht und die Tradition, 1965; Ö.Nutku, Türkiye’de Brecht, 1976; J.Willett, The Theatre of Bertolt Brecht, 1959; R.Williams, Drama from Ibsen to Brecht, 1968.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi