Anicius Boethius (480-524)
Romalı filozof ve devlet adamı. Eklektik Platoncu görüşü benimseyerek Aristoteles ile Platon’u uzlaştırmaya çalışmıştır.
Anicius Manlius Boethius Roma’da doğdu. Milano yakınlarında Pavia’da öldü. Aristokrat ve saygın bir ailedendir. Babası 487’de konsül seçilmişti. Özenli bir eğitim gördü. Sonra öğrenimini sürdürmek için Atina’ya gitti, 510 yılında Roma’yı ele geçiren Ostro-got Kralı Teodorik’i karşılama konuşması yapmakla görevlendirildi. Hükümdarı çok etkileyen Boethius o yıl konsül ve senato prensi oldu. 522’de ise oğullarının da bu göreve yükselmelerini sağladı. Kısa bir süre sonra Bizans imparatoru yararına çalıştığı savıyla sürgüne gönderildi. Bu savın geçersiz olduğu kimi kaynaklarda belirtilir, gerçek neden Katolik Boethius’ un, o sıralar sevilmeyen Ortodoks Teodorik’e karşı olmasıdır.
Bir süre Pavia’da tutuklu kaldıktan sonra işkence edilerek öldürüldü. Teodorik’in hükümdarlık yıllarında (455-526) Germen uluslarının askeri-politik örgütlenmeleri ile Roma İmparatorluğu’nun kültürel geleneği arasında bir bağdaşma dönemi başlamıştı. Bu yeni kültürün oluşmasında, Teodorik’in danışmanı olduğu sırada, politika ile felsefenin uzlaşmasını sağlayan Boethius’un katkısı büyüktür. Özgün bir düşünce getirmeyen Boethius’un önemi Latin dili ve mantığına Yunan özelliklerini katmasındadır.
Hellenistik Dönem’deki sorun ve konuları, yeni anlamlar kazandırarak, ortaçağa aktaran düşünür, ortaçağ kültürünün gerçek kurucularından biri olarak nitelenir. Yeni-Platoncu bir anlayışla Aristoteles ve Platon’un tüm yapıtlarını çevirip yaymaya ve ikisi arasındaki temel bağı göstermeye çalıştı. Kendi yorumlarıyla birlikte Aristoteles’in “Organon”unun büyük bir bölümünü, Porphyrios’un “Fisagoge”sini, Euklei-des’in aritmetik ve müzik üzerine yapıtlarını, Platon’ un “Timaious”unu, Cicero ve Seneca’nın yapıtlarını yeniden düzenledi.
Bu yapıtlar, skolastik felsefenin başlangıçta yararlanabildiği az sayıdaki bilim ve felsefe kaynaklarını oluşturdular.
Boethius’un en önemli yapıtı, hapiste iken yazdığı Consolatio Philosophiae (“Felsefenin Avunması”) dır. Ortaçağ boyunca temel kitap olarak kullanılan bu yapıt beş bölümden oluşmuş ve yarı düzyazı, yarı şiir türünde yazılmıştır.
Birinci kitap, felsefenin ona doğru ve gerçeği duyurmasından dolayı yarattığı üzüntüyü ve o dönemdeki durumunu anlatan bir giriş niteliğindedir.
İkinci kitapta, felsefenin işlevi ve mutluluk konulan işlenir. Mutluluk, insanın kendine yetebileceği ve içinde korkunun bulunmadığı bir durumdur. Üçüncü kitap, böyle yorumlanan bir mutluluğun temel kuramını içerir. Bu tür mutluluk ise, insanın daha yücesini kavrayamayacağı, Tanrı’da bulunur.
Dördüncü kitapta, Tanrı’nın evreni hangi koşullar altında yönettiği araştırılır.
Son kitap, insan özgürlüğü ve Tanrı’nın geleceği görme sorunlarını işler. Önceden görme ve yazgı ilk bakışta insan özgürlüğünü engeller gibidir. Bu durumda özgürce seçmeye ve düşünmeye yarayan usa insanın artık gereksinmesi yoktur. Felsefenin bu soruna getirdiği çözüm, bir olayı önceden görmenin, onun kesinlikle gerçekleşeceği anlamına gelmeyeceği doğrultusundadır. Tanrı’da ne geçmiş, ne de gelecek vardır. Tanrısal bilgi zaman içinde gerçekleşen olayları birdenbire kavrayan bir yeteneğin bilgisidir. Bu nedenle Tanrısal bilgi için süre söz konusu değildir.
Boethius’un bakış açısı eklektik Platonculuk’tur: Platon’dan yüce iyilik olan kutsallık kavramını, Aristoteles’ten Tanrı’nın devinmeyen ilk devindirici etken olma anlayışını, Stoacılardan da önceden görme ve belirleme tanımlarını alarak yeniden yorumladı, birleştirdi.
Boethius, Hıristiyan olmasına karşılık yaşadığı dönemde Yeni-Platoncu akımına da yabancı kalmamıştır. Onun kişiliğinde ilkçağdan ortaçağa geçiş dile gelir. Bu bakımdan hem Roma’nın son düşünürü hem de ortaçağın ilk bilgesi olarak anılır.
• YAPITLAR (başlıca): Patrologia Latina,(ös.), 1847,(“Latin Kilise Babaları Felsefesi”); In Isagogen Porphyrii Commentaeiö.s.),1906,(“Porphyrios’un Isagocisinde Yorumlar”); Theologica Tractatus (ö.s.), 1918, (“Tanrıbilim Yazıları”);De Consolatio Philosophiae (ö.s.), 1925,(“Felsefenin Avunması Üstüne”).