BAX, Ernest Belfort (1854-1926)
İngiliz sosyal felsefeci. İngiltere’de sosyalist düşüncenin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Leamington’da doğdu. İngiltere’de Marx’ın ilk öğrencilerinden biri olan Bax, yaşamı boyunca sosyalist ilkelerin felsefi açıklaması üstünde çalıştı. 1871 Paris Komünü deneyiminin başarısızlıkla sonuçlanmasından sonra, çalışmalarını devrim kuramının incelenmesine yöneltti. 1879’dan sonra çeşitli dergilere yazdığı makalelerde Marx’ın Das Kapital adlı yapıtında ortaya koyduğu görüşleri açıkladı ve bu çalışmalarıyla Marx’ın desteğini kazandı. H.M. Hyndman’ın kurduğu Demokratik Federasyon’un sosyalist bir çizgi izlemeye başlaması üzerine 1881’de bu örgüte katıldı. 1884’te Sosyal Demokratik Federasyon adını alan bu örgüt, kısa zamanda siyasal eylem konusundaki görüş ayrılıkları yüzünden, ikiye bölündü ve William Morris önderliğinde “Sosyalist Birlik” (Soci-alist League) adlı yeni bir örgüt kuruldu. Hyndman’ m otoriter yöntemlerine karşı çıkan ve işçilerin iktisadi çıkarları mücadelesine ağırlık tanıyan Sosyalist Birlik, Engels tarafından da desteklenmekteydi.
Bax, Sosyalist Birlik’e katıldıktan sonra, 1886-1888 arasında, W. Morris ile birlikte örgütün resmi yayın organı olan Commomveal (Kamu Yararı) adlı gazetede bir dizi makele yayımlamıştır. 1893’te, Socialism: Its Growth and Outcome (“Sosyalizm: Gelişimi ve Sonuçları”) başlığı altında kitap haline getirilen bu makalelerde, Komünist Manifesto’da ortaya koyulan öğretiyi, İngiltere koşullarına uyarlamaya çalışmıştır.
1890’a değin Sosyalist Birlik’in iktisadi ve felsefi kuramcısı olan Bax, Anarşist Grubun yönetimi ele geçirmesi üzerine tekrar Sosyal Demokratik Federasyon’a dönmüştür. 1915’te Federasyon’un parçalanmasına neden olan politik anlaşmazlıklarda, I. Dünya Savaşı’nda ulusal savunmayı ve ulusal çıkarları ön plana çıkaran Hyndman’m yanında yer almıştır. 1921 ’de Hyndman’m ölümüne dek onunla yaptığı çalışmaları sürdürmüştür.
Bax, sosyalizm yönündeki aktif çalışmalarının ve yazılarının yanısıra, 1896’da yayımlanan The Legal Subjection of Men (“ErkeklerinHukuksalBağımlılığı”) ve 1913’te yayımlanan The Fraud of Femimsm (“Feminizm Kandırmacası”) adlı yapıtlarında ileri sürdüğü anti-feminist görüşleriyle de tanınmıştır. Alman tarihinde Reformasyon Dönemi’ni inceleyen The Social Side of theReformatiorı in Germany (“Almanya’da Reformasyon’un Sosyal Yönü”) adlı yapıtı, getirdiği toplumsal açıklamalar nedeniyle değer taşımaktadır.
• YAPITLAR (başlıca): The Problem of Reality, 1892, (“Gerçeklik Sorunu”); Socialism: Its Growth and Outcome, 1893,(“Sosyalizm:Gelişimi ve Sonuçları”); The Social Side of the Reformation in Germany, 3 cilt, 1894-1903, (“Almanya’da Reformasyon’un Sosyal Yönü”); The Legal Subjection of Men, 1896, (“Erkeklerin Hukuksal Bağımlılığı”); The Fraud of Feminism, 1913, (“Feminizm Kandır-macası”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi