Evariste GALOİS, fransız matematikçisi (Bourg-la-Reine 1811-Paris 1832).
Galois, 25 Ekim 1811'de Fransa'nın Bourg-la-Reine kasabasında doğdu. Zekası ve matematik yeteneği erken yaşlarda fark edildi. Ancak genç yaşta siyasi aktivitelerde bulunması, babasının etkisiyle tutuklanması ve hapse girmesi gibi olaylarla karşılaştı. Hapishanede bulunduğu süre boyunca matematik çalışmalarına devam etti ve bazı temel teoremleri geliştirdi.
Kısa ömrünü daha okul yıllarından beri hep başarısızlıklar, aksiliklerle tüketen Galois, bugün çok önemli sayılan üç matematik çalışmasını bile sağlığında bir türlü değerlendiremedi. Fen Akademisi’ne sunması için Cauchy’ye verdiği ilk çalışması kaybolmuş, çok ilginç buluşlarla dolu ikinci çalışmasını Fourier okumaya fırsat bulamadan ölmüş, gerçek bir deha eseri sayılan üçüncü çalışmasını ise Poisson saçma bularak geri göndermişti. Galois, ölümüne sebep olacak tabanca düellosundan bir gece önce yazdığı, Auguste Chevalier’ye mektup diye bilinen ünlü matematik vasiyetnamesinde kendi buluşu olan cebirsel denklemler teorisini ve Abel integralleri üstüne vardığı sonuçları, devirlerini, sınıflandırmalarını özetlemişti. Riemann bu sonuçlara, Galois’nın ölümünden tam 25 yıl sonra varacaktı.
Evariste Galois, 19. yüzyılın önemli bir Fransız matematikçisi ve öncü bir grup teorisyenidir. Hayatı kısa ve trajik olmasına rağmen, matematikte önemli katkılarda bulunmuş ve modern cebirin temellerine katkıda bulunmuştur. Zekası ve matematik yeteneği erken yaşlarda fark edilmiş olmasına rağmen, genç yaşta siyasi aktivitelerle uğraşması ve hapse girmesi gibi olaylarla karşılaşmıştır.
En önemli çalışması, Galois teorisi olarak bilinen grup teorisinin temellerini attığı çalışmasıdır. Bu teori, cebirsel denklemlerin köklerinin nasıl işlendiğini ve bir denklemin köklerinin radikal ifadelerle ifade edilebilir olup olmadığını incelemiştir. Galois'in teoremleri, ölümünden sonra yayımlanmış ve matematik camiasında büyük ilgi görmüştür. Ancak trajik bir şekilde, sadece 20 yaşındayken bir çatışmada hayatını kaybetmiştir.
Evariste Galois, matematiğe önemli katkıları olan ve grup teorisi gibi birçok alana temel oluşturan bir deha olarak hatırlanır. Bugün matematikte Galois teorisi, cebir ve sayı teorisi gibi alanlarda hala yoğun olarak çalışılmaktadır.
