Fakir BAYKURT Romancı (Burdur, Yeşilova, Akçaköy 1929 – 11 Ekim 1999 Essen, Almanya).
Asıl adı Tahir Veli’dir. Az topraklı bir çiftçi ailesinin çocuğudur. İlköğrenimini dağlardan kaçak kereste indirerek, sığır güderek tamamladı. Gönen Köy Enstitüsü’nü (1944-1948), Gazi Eğitim Enstitüsü’-nü (1953-1955) bitirerek edebiyat öğretmeni oldu; Sivas’ta, Hafik’te, Şavşat’ta (Artvin) öğretmenlik yaptı. Ankara’da Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü’nde görev aldı. Yılanların öcü romanı yüzünden hakkında açılan kovuşturmada takipsizlik kararı verildi, bu arada öğretmenlikten alındı, bu yıllara ait izlenimlerine dayanarak Onuncu köy’ü yazdı. 27 Mayıs’tan sonra Ankara ilçelerinde ilköğretim müfettişi olarak çalıştı, Bakanlığın açtığı bir sınavı kazanarak Indiana Üniversitesi’nde 1 yıl öğrenim gördü. Kurucularından olduğu TÖS’ün (Türkiye Öğretmenler Sendikası) genel başkanlığına getirilince ilköğretim müfettişliğine son verildi, birkaç kere Bakanlık emrine alındı; her defasında Danıştay kararıyle görevine döndü, sonunda ortaokul öğretmenliğiyle Fevzipaşa’ya gönderildi. 12 Mart’tan sonra TÖS’teki çalışmaları dolayısıyle hakkında birçok dava açıldı. 1974’te beraat etti. 1978’de bir yıl kültür bakanlığı danışmanlığı yaptı. 1979 yılından itibaren Almanya’nın Duisburg kentinde yaşayan Fakir Baykurt Türk işçilerine ilişkin bir eğitim programında uzman olarak çalıştı.
Edebi Kişiliği
Edebiyatla ilgili çalışmalarına şiir yazarak başlayan F. Baykurt, Türk edebiyatında 1950’den sonra gelişen, köy gerçeklerini dile getiren roman türünün temsilcilerindendir. Gerek Yılanların öcü, Irazca’nın dirliği, Onuncu köy, Tırpan, Kaplumbağalar, Amerikan sargısı gibi romanlarında, gerek Efkâr tepesi adlı kitabında topladığı makalelerinde ve bazıları köy röportajı niteliğindeki hikâyelerinde, hakkı yenmiş köylünün sorunlarına sahip çıkan bir yazar olarak görünür. Bu bakımdan, biçim kaygılarına dayanan, toplumsal gerçeklerin zorlamasından kopmuş çevrelerin psikolojisiyle oyalanan, batı örneklerine dönük araştırmalara yönelen eserleri, sanatın temel görevi diye ele aldığı toplumsal eleştiri adına yargılar. Baykurt’a göre, sanatta ancak, hayatı değiştirecek, yeni bir düzen getirecek devrimci tutum geçerlidir.
Eserleri başlıca
roman
1959 Yılanların öcü (1958 Yunus Nadi Armağanı Roman Yanşması’nda birincilik)
1961 Irazcanın dirliği
1961 Onuncu köy
1967 Amerikan sargısı
1967 Kaplumbağalar
1970 Tırpan (TRT 1970 Sanat Ödülleri Yarışması’nda başarı, TDK 1971 Roman Ödülü)
1973 Köygöçüren
1977 Kara Ahmet Destanı (1978 Orhan Kemal Roman Ödülü)
Hikâye
1955 Çilli
1959 Efendilik savaşı
1961 Karın ağrısı
1964 Cüce Muhammet
1970 Anadolu garajı
1971 On binlerce kağnı
1973 Can parası (1974 Sait Faik Hikâye Armağanı)
1975 Sınırdaki Ölü
1978 Kalekale
1982 Gece Vardiyası
Halk hikâyesi, makale
1964 Kerem ile Aslı
1960 Efkâr tepesi