BROUSSAIS, François (1772-1838)
Fransız hekim ve filozof. Salt maddeciliği savunmuştur. Frenolojinin kurucuları arasında yer alır.
Saint Malo’da doğdu, Vitry’de öldü. 12 yaşında okula gönderildi. Ailesinin diretmesi üzerine askeri tıp eğitimine başladı. Bir süre Brest ve Saint Malo hastahanelerinde öğrenci olarak çalıştı, sonra savaş gemilerinde cerrahlıkla görevlendirildi. Paris’e gitti. Orada genel anatominin kurucusu Bichat ve akıl hastalıklarının iyileştirilmesinde öncü Pinel’in öğrencisi olau (1798). Okul bittiğinde başka çalışma olanağı bulamayınca kara ordusunda hekim olarak görev aldı. Bu görevle Almanya ve Hollanda’yı uzun süre dolaştıktan sonra Paris’e döndü. Bir süre sonra ordu ile Ispanya’ya gitti. Fransa’ya döndü (1814). Düşüncelerini savunmak için “Les Annales de Medecine Physiologique” dergisini çıkardı (1824-1834). Tıp alanında, yapıtlarıyla büyük ün sağlayınca üniversitede çalışması için bir tedavi kürsüsü açıldı. Burada öğrenciler ararında saygınlık kazandı, onlar üzerinde büyük etki sağladı.
Broussais dört büyük ruhbilim yönteminden biri olan patalojik yöntemin hazırlayıcısıdır. Bu yöntem daha sonra Pavlov’un “koşullu tepke” deneyleriyle olgunluk kazanmıştır.
Ayrıca hastalığın anlaşılmasında yemek borusu dış zarında görülen duyarlığın çok büyük önemi olduğunu ileri sürdü.
Broussais tıp alanında fizyoloji ile ilgili düşüncelerini felsefede de kullanarak bunu ussal olaylara uyguladı. Önce, doğa bilimlerinin, sosyal bilimlere temel olduğunu ileri süren maddeci Cabanis’nin, daha sonra sosyalist kuramcı Gall’ın düşüncelerini benimsedi. Broussais, genel olarak tinselciliğe karşı çıkmış, salt maddeciliği savunmuş ve kafatası biliminin (phre-nologie) kurucuları arasında yer almıştır.
Gövdesel ile tinsel olaylar arasındaki bağlantıyı açıklamak için Pinel ve Bichat’m geliştirdikleri yöntemi benimsedi. Tin, anlak ve yeteneğin kaynağının canlının maddi yapısı olduğu görüşünü savundu. Ona göre psikolojik gerçek yoktur, fizyolojik gerçek vardır. Tin gerçekte devinen beyindir. Broussais, Bichat’nın yaptığı gibi canlı dokulardaki irkilme durumunun nedenlerini araştırıp bunu kendi düşüncesine temel aldı. Buna göre bütün dokular birtakım tellerden kurulmuştur. Bu teller doğal olarak kasılırsa uyarım, bu kasılma güçlü olursa irkilme olayı doğar. Tinsel olayların kaynağı beyindeki uyarımlarla açıklanabilir.
Broussais, iç ve dış olmak üzere iki tür akımın olduğunu ileri sürdü. Birincisi beynin dış evrenle ilişkisini sağlayarak dış nesnelerden alman izlenimleri getirir. İkincisi ise insanın kendi kendisiyle olan ilişkisidir ve kendi içgüdülerinin gereksinimlerini karşılar.
Beyin bu iki tür uyarımı, düşünce ve isteneli devinime dönüştürür. Us ve uyarımlarda duyarlılık gövdeyle birlikte doğar, gelişir ve yok olur. Delilerde
bu yetenek bozulmuş, yaşlılarda azalmış, uykuda ise yokolmuştur.
Broussais için felsefe bir deney bilimi olmak zorundadır. Bütün kuramcı görüşler tutarsızdır, boş kavramlara dayanırlar. Bu nedenle Platon ile ondan kaynaklanan bütün felsefe öğretileri yetersizdir.
• YAPITLAR (başlıca): Examen de la .’doctrinemedicale generalement adoptee, (“Genel Kabul Gören Tıp Öğretileri Üzerine Bir İnceleme”),1816; Memoire sur la circulation capillaire, (“Kılcal Damar Devri Üzerine Anılar”), 1809; Traite de l’irritation et de la folie, 1828, (“Delilik ve Öfke Üzerine İnceleme”).
• KAYNAKLAR: A. Lemoine, L’Âtne et le corps, 1842; J.P. Damiron, Sotice historiqug sur la vıe, Ics travaııx les opınıons medicales et pbilosophique de Broussais, 1832.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi