Fransa’da Halk Cephesi
Avrupa’da yükselmeye başlayan faşist hareket İtalya’da Mussolini’den sonra Almanya’da Hit-ler’i de iktidara getirmiş ve bu iki faşist devletin desteğiyle Franco Ispanya’da cumhuriyete karşı iç savaşı başlatmıştı. Bu sırada yan askeri çeteler biçiminde örgütlenmiş olan faşist güçler Fransa’da kendilerine iktidar yollannı açmayı deniyor, işçi hareketine ve tüm demokrasi güçlerine karşı saldınlannı yoğunlaştınyorlardı. Fransa’da süregelen işsizlik, pahalılık ve tekelci sermayenin artan baskılanna karşı CGT (Genel Iş Konfederasyonu) 6 Şubat 1934’te genel grev ilan etti. Öteden beri tartışmalarla sağlanmaya çalışılan işçi hareketinin birliği, ancak bu grevle gerçekleştirildi. Durumlanndan memnun olmayan diğer kesimler de işçi hareketini desteklemeye başladı.
Genel grevin itici gücüyle Fransız Komünist Partisi (FKP) Fransız Sosyalist Partisi (FSP) ve Radikal Parti (RP) ile Cumhuriyetçi Sosyalistler önce parlamento gruplannın ortak toplantıla-n biçiminde, daha sonra mitingler düzenleyerek Halk Cephesi çalışmalannı başlattılar. Cephe panileri ilk kez 14 Temmuz 1935 belediye seçimlerinde ortak hareket etti. Bu seçimlerde büyük boşan sağlandı.Daha sonra 1936 Mayıs’ mda yapılan parlamento seçimlerinde Halk Cephesi, ezici bir çoğunluk sağladı.
Bu arada her iki pani de işçi hareketi içinde giderek etkinliklerini anırmaya başladı. FSP’nin Ocak 1936’daki üye sayısı 77.000 iken Haziran’da 143.000’e ve Aralık’ta 210.000’e yükseldi. FKP, Ocak 1936’da 81.000 üyesi varken Aralık 1936’da 285.000 üyeye sahip oldu.
5 Haziran 1936’da Leon Blum başkanlığında ilk Halk Cephesi hükümeti kuruldu. Bu arada devam eden grevler, ancak araya yeni hükümetin girmesiyle, işçilerin lehine sonuçlanmaya başladı. Blum hükümeti grevlerden ve geniş
halk kesimlerinden aldığı güçle, 40 saatlik iş haftası, ücretli izin, toplu sözleşme hakkı, savaş araç ve gereçleri yapan fabrikalann kamulaştı-nlması, buğday ofisi kurulması, Fransız Milli Bankası’nın tüzüğünün değiştirilmesi gibi önemli yasalan büyük bir kolaylıkla çıkarttı. Senato’da Halk Cephesi partilerinin azınlıkta olmalanna karşın, orada da yasalann çıkanl-masmda engelle karşılaşılmadı.
Cephe hükümetinde, FKP yer almadı, hükümeti dışardan desteklemeyi kabul etti. Ne var ki daha sonra Blum hükümetinin tekellerin vergilendirilmesi, senet ve hisse senetlerinin hamiline yazılması, sermayenin yun dışına kaçınlması-nın önlenmesi için kambiyo denetimi vb. önlemleri içeren yasa tasanlan özellikle, Senato’da çok sen bir muhalefetle karşılaştı ve 1937’de hükümet düşürüldü.
ikinci Blum hükümeti, 11 Haziran 1938’de kuruldu. Bu kez Radikaller’in başkanı Daladier başbakan yardımcısı oldu. Benzer engellerle karşılaşan bu hükümet de 11 Haziran 1938’de yerini Daladier hükümetine bıraktı. Yeni hükümette Sosyalistler’e yer verilmedi.
Halk Cephesi’nin ilk iki yılı içinde FKP ile diğer cephe panileri arasındaki görüş aynlıklan Ispanyol Cumhuriyetçileri’ne yardım etme konusunda çıktı. Sosyalistler ve diğerleri, tarafsız kalmayı yeğlediler. İç politik gelişmeler bakımından ise, faşist birliklerin dağıtılması, devlet aygıtlannın faşist militanlardan temizlenmesi, tekelci sermayenin gücünün sınırlandmlması gibi konularda yoğunlaştı.
1938’de, Blum ve Daladier hükümetleri Nazi Almanyası ile bir dizi antlaşma imzaladı ve cephe politikasından uzaklaşmaya başlandı. 26 Eylül 1939’da FKP yasa dışı ilan edildi. Fransız Halk Cephesi hükümetleri, başan ve başansızlıklanyla, daha sonraki benzer denemeler için önemli bir tarihsel örnek olmuştur.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi