BASS, George Fletcher (1932)
ABD’li sualtı arkeologu. Uzun yıllar Türkiye kıyılarında yaptığı sualtı kazıları ve geliştirdiği yeni tekniklerle sualtı arkeolojisinin öncüsü olmuştur.
ABD’de Güney Carolina Eyaleti’nde Columbia kentinde doğdu. Pennsylvania Üniversitesi Klasik Arkeoloji Bölümü’nü bitirdi. John Hopkins Üniversitesi’nde Ortadoğu arkeolojisi konusunda master, Pennsylvania Üniversitesi’nde klasik arkeoloji dalında doktora yaptı. Doğu Akdeniz Bronz Çağı uzmanıdır. Myken sanatı üzerinde yoğun çalışmalar yapmıştır.
Bass sualtı arkeolojisi konusunda ilk kez 1960’ta Pennsylvania Üniversitesi Müzesi adına Gelidonya batığını kazmaya girişti. Dalmasını bilmediği için yanında Kaptan Cousteau’nun ekibinden bir dalgıcı çalıştırdı. Bu arada kendisi de dalmayı öğrendi. Bir mevsim süren kazının sonunda çıkarılan buluntulardan batığın bir Suriye-Filistin ticaret gemisi olduğu anlaşıldı. Bu aynı zamanda dünyanın o zamana değin bilinen en eski gemisiydi. Bass bundan sonra, 1961-1966 arasında Bodrum’un 16 mil uzağındaki Lodo (Yassıada) yakınında, 30-35 m derinlikte bulunan bir Bizans batığını kazdı. Bu kazı süresinde ekip çalışmalarından yeni deneyimler edindi. Dalış tekniği geliştirildi, sualtında çizim, fotoğraf çekme ve plan çıkarma gerçekleştirildi. Dünyada ilk kez bir Bizans gemisinin kazıldığı Yassıada sualtı çalışmaları süresince yaklaşık 6.000 dalış yapıldı ve gemide bulunan 900 anforadan 100 tanesi çıkartıldı. Ayrıca kandiller, çıpalar, altın ve bakır paralar ele geçirildi.
Bass 1967’de bu batığın 10-15 m açığında başka bir batıkta kazıya başladı. Bu batığın da anfora yüklü bir Roma ticaret gemisi olduğu saptandı. 1974’e değin süren bu kazıda Bass, sualtı çalışmalarına birçok yenilik getirdi. İki kişilik bir denizaltıya yerleştirilen stereo fotoğraf aygıtı yardımıyla fotogrametri yöntemi uygulanarak plan çıkarma işlemleri yapıldı. Böylece dalış süresiyle kısıtlı olan dip çalışmaları karaya aktarılmış oluyordu. Su altında kurulan telefon donanımı ile kazının dışardan denetimi gerçekleştirildi. Ayrıca dipte dalgıçlar için bir basınç hücresi kuruldu. Bir televizyon vericisi yardımıyla kazıya katılan öğrencilerin sualtı çalışmalarım dalış yapmadan izleyebilmeleri sağlandı, bu aynı zamanda kazı güvenliğini de artıran bir önlem oldu.
Bass 1966’da sualtı arkeolojisinin niteliğini ve gelişimini ele aldığı Archaeology JJnder Water (“Sualtı Arkeolojisi”) adlı kitabım yayımladı. Aynı zamanda harita ve plan çıkarma, yer saptama gibi sualtı çalışmalarında kullanılan çeşitli tekniklerin de ayrıntılarla ve resimli olarak işlendiği bu yapıt sualtı arkeolojisi için bir el kitabı niteliği taşımaktadır. Bass böylece öncüsü ve deneyimli bir uzmanı olduğu bu alanın bir boşluğunu da karşılamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Archaeology Under Water, 1966, (“Sualtı Arkeolojisi”);ArchaeologyBeneath the Sea, 1975, (“Deniz Dibinde Arkeoloji”);
• KAYNAKLAR: O.Alpözen, Türkiye’de Sualtı Arkeolojisi, 1975.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi