HALİL HAMİD PAŞA (1736-1785)
Osmanlı sadrazamı. Devlet yönetiminde reform yapmak istemiştir.
Burdur’da doğdu, 27 Nisan 1785’te Bozcaada’da öldü. İlköğrenimini Burdur’da yaptı. Babası Hacı Mustafa Efendi’nin ölümünden sonra ailesiyle İsparta’ya yerleşti. 1762’de İstanbul’a gitti. Raif İsmail Paşa’nın yardımıyla Babıâli’ye memur oldu. Amedi Kalemi’nde ve Divan-ı Hümâyun’da kâtip olarak çalıştı. Koca Silahdar Mehmed Ağa’nm desteklediği Halil Hamid, onun sadrazam olması ile 1779’da reisülküttab oldu. 1780’de sadaret kaymakamlığına getirildi. Sadrazam Yeğen Mehmed Paşa’nın ölümü üzerine, 31 Aralık 1782’de sadrazamlığa atandı.
Yenilik yanlısı olan Halil Hamid Paşa, lağımcı ve kumbaracı ocaklarım güçlendirmeye çalıştı. Yeniçeri ve tımarlı sipahileri de düzenlemek istediyse de bu girişimleri sonuçsuz kaldı. Hasköy’deki sürat topçularını yetiştirmek için Fransa’dan askeri mühendisler getirtti. Comte de Bonneval’ca kurulan Hendeseha-ne’de eğitimin Fransız hocalarca yapılmasını sağladı.
Halil Hamid Paşa’nın karşısında olan Cezayirli Haşan Paşa, onun Fransızlar’la olan ilişkisini dikkatle izliyordu. Şehzâde Selim’in Fransa Kralı XVI.Louis ile mektuplaşma girişimi, saraya Halil Hamid Paşa’ nin Şehzâde Selim’le birlikte I.Abdülhamid’i tahttan indirecekleri biçimde aktarıldı. Bunun üzerine 31 Mart 1785’te görevden alınan Halil Hamid Paşa Cidde valiliğine atandı. Yeni görevine giderken verilen bir buyrukla Bozcaada’da öldürüldü.
Yenilik girişimlerinde Fransa’nın yardımlarına dayanan Halil Hamid Paşa, Osmanlı-Rus Savaşı nedeniyle girişimlerinde başarılı olamamış, bazı girişimleri de yeniliğe karşı gruplarca engellenmiştir. Bununla birlikte Halil Hamid Paşa’nm reform girişimleri sistematik olmaktan çok eski kurumlan canlandırarak günlük çözümler bulma isteğinden kaynaklanmaktaydı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi