BOULAINVILLIERS, Henri (1658-1722)
Fransız tarihçi. Feodal sistemin ve soylular sınıfının siyasi özgürlüğün koruyucusu olduğunu savunmuştur.
Henri Comte De Boulainvilliers, 21 Ekim 1658’de Fransa’da Saint Saire’de doğdu. Yoksul düşmüş soylu bir aileden geliyordu. 1669’da girdiği Juilly Koleji’nde Fransız tarihi ve bilim alanında öğrenim gördü. Descartes, Spinoza, Newton ve Locke gibi değişik alanlardaki bilim adamlarının yapıtlarım okudu.Daha sonra 1697’de orduya girdi, emekli olduktan sonra maliye ve Fransız soylular sınıfı üzerinde incelemeler yaptı, kitaplarının önemli bir bölümü ölümünden sonra yayımlandı. 23 Ocak 1722’de Paris’ te öldü.
Kendi ailesinin kökenini araştırırken Fransız soyluluğu üzerine bazı sonuçlara vardı. Bunları Histoire de l’ ancien gouvernement de la France (“Eski Fransız Yönetiminin Tarihi”) adlı kitabında işledi. Feodal düzene karşı büyük hayranlık duyan Boulainvilliers, soyluların yerli halkı egemenliği altına alan Franklar’ın soyundan geldiğini ve daha sonra feodal beyler olarak halkın siyasi özgürlüklerinin koruyucusu olduklarını savundu. Ona göre, krallarla, yendikleri ırkın soyundan gelen halkın işbirliği sonucu feodal sistem çökmüş ve despotizme yol açılmıştır. 1734’te Dubes bu tezin tarihsel olarak yanlışlığını kanıtlamasına karşın Montesquieu ve diğer 18. yy reformcuları Boulainvilliers’nin tezini, temsili yönetimi savunmak için kullanmışlardır.
Boulainvilliers’nin XIV. Louis döneminin sonuna kadar Fransa tarihini inceleyen Etat de la France (“Fransa’nın Durumu”) adlı yapıtı çok ünlüdür. Memoires presentes â Monseigneur le Duc d’Orleans (“Orleans Düküne Sunulmuş Bildiriler”) adlı yapıtın-
da da Vauban ve Boisguillebert’in çalışmalarından esinlenerek bir mali reform tasarısının ana hatlarını çizmiştir.
Felsefe, astroloji ve din konularında da kitaplar yazan Boulainvilliers, dini ayinlere karşı çıktığı için Müslümanlık’ı Hıristiyanlık’a yeğliyordu. Bu görüşler Vie de Mahomet, (“Muhammed’in Yaşamı”) adlı kitabında ele alınmıştır.
Tarihle ilgili yazılarında, karşılaştırmalı bir yöntem geliştirmiştir. Benzer bir yöntemi daha sonra, Montesquieu de kullanmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): L’Idee d’un systeme general de la nature, 1683, (“Genel Bir Doğa Sistemi Düşüncesi”); Histoire de la religion et de la philosopbie ancienne, 1700, (“Din ve Eski Felsefe Tarihi”); Memoires Presentes â Monseigneur le duc d’Orleans, (ö.s.), 1727, (“Orleans Düküne Sunulmuş Bildiriler”); Histoire de l’ancien gouvernement de la France, (ö.s.), 1727, (“Eski Fransız Hükümetinin Tarihi”); Etat de la France, (ö.s.), 1727-1728, (“Fransa’nın Durumu”); Vie de Mahomet, (ö.s.), 1730, (“Muhammed’in Yaşamı”); Histoire des Arabes, (ö.s.),1731, (“Arapların Tarihi”); Essai sur la noblesse de France, (ö.s.), 1732, (“Fransa’da Soyluluk Üzerine Deneme”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi