BEŞİR ŞİHÂB II (1767-1851)
Lübnan emiri. Elli bir yıl emirlik yapmış, Dürzi-Maruni çatışması onun döneminde başlamıştır.
Hasbeya’da doğdu, İstanbul’da öldü. Halife Ömer döneminde Hicaz’dan Lübnan’a göçen Şihâboğulları ailesindendir. Şihâboğulları önceleri Havran bölgesinde yaşıyorken, daha sonra Cebelü’ş-Şeyh adı verilen bölgeye yerleşip Hasbeya’yı kendilerine merkez yapmışlardır. 1697’de de Lübnan emirliğini Ma’noğulları ailesinden devraldılar.
Beşir Şihâb Lübnan emirlerinden Kasım’ın oğludur. Emir Yusuf zamanında dünyaya geldi. Din değiştirerek Hıristiyan olan babasını küçük yaşta kaybetti. Gençliği Hıristiyanlık’ı yayma çabalarıyla geçti. 1773’te Osmanlı Devleti’nin bölgeye gönderdiği Cezzar Ahmed Paşa ile iyi ilişkiler kurarak 1789’da amcası Yusuf’un yerine Lübnan emirliğine atandı. 1799’da Napoleon Bonaparte’ın Akkâ seferi sırasında Cezzar Ahmed Paşa’ya yardım gönderdi.
Ancak Fransızlar’m yenilerek Mısır’a çekilmelerinin ardından Cezzar Ahmed Paşa, Beşir Şihâb’a baskı yapmaya başladı ve emirliğe Emir Yusuf’un oğullarını atamaya kalkıştı.Bu sırada Fransızlar’akarşı gönderilen Osmanlı güçlerinin komutanı Yusuf Ziya Paşa, Beşir Şihâb’la ilişkileri iyileştirerek onun güç alanı olan Cebel Duruz, Vadiü’t-Teym Baalbek, Bika ve Bilad Cubeyl bölgesinin Cebel emirleri tarafından yönetilmesini ve vergilerini de doğrudan Osmanlı hâzinesine vermeleri konusunda bir anlaşma yaptı. Ancak Cezzar Ahmed Paşa bunu tanımayarak Beşir Şihâb’ı ülkeden uzaklaştırdı. Beşir Şihâb Ingiliz amirali Sidney-Smith’e sığınarak onun gemisiyle Mısır’a, el-Ariş’e gitti. Burada Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nm dostluğunu kazandı. 1807’de Suriye’ye giderek iki kuzenini öldürttü ve Beytü’d-Din’i kendisine merkez edindi.
Cezzar Ahmed Paşa’nın ölümünden sonra Dürziler Osmanlı yönetimine karşı daha saygılı davranmaya başladılar. Beşir Şihâb,bu dönemde (Osmanlılar’a yardımcı oldu. Örneğin Vehhâbiler 1810’da Şam’ı kuşatınca Şam valisi Yusuf Paşa, Akkâ Sancakbeyi Süleyman Paşa’ya başvurdu. O da Beşir Şihâb’dan yardım istedi. Bunun üzerine Beşir Şihâb, Beşir Canbulat komutasında 15.000 kişilik bir güç yolladı.
1819’da Süleyman Paşa’nm ölümü üzerine yerine geçen Abdullah Paşa Şam valisi Derviş Paşa ile bozuşunca Beşir Şihâb da olaya karıştı ve 1820’de bir süre Mısır’a çekilmek zorunda kaldı. Bu sırada kardeşi Abbas’ı Lübnan’da temsilci olarak bıraktı. Beşir Şihâb’m dostu Mısır valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa Osmanlı Devleti’nin Beşir Şihâb ve Abdullah Paşa’dan yana tavır almasını sağladı. Bunun üzerine Beşir Şihâb Suriye’ye döndü ve Mısır’da bulunduğu sırada Lübnan’da iktidarı ele geçiren kardeşlerine ve ayaklanan Beşir Canbulat’a karşı mücadeleye başladı.
1825’te Beşir Canbulat’ı ortadan kaldırdı. Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanınca Beşir Şihâb ondan yana tavır aldı. 1831’de Mehmed Ali Paşa’nm oğlu İbrahim Paşa’nm komuta ettiği güçler Akkâ’yı kuşattığında bu hareketi destekledi. 1832’de Akkâ teslim olunca açıkça İbrahim Paşa ile hareket etmeye başladı. 1833 Kütahya Antlaşması’ nın ardından Suriye’ye vali olan İbrahim Paşa, Cebel Duruz bölgesine geniş özerklik tanıyarak Beşir Şihâb’a verdi.
Daha önceki emirliği döneminde Lübnan dağlarındaki çeşitli topluluklar arasında denge sağlamayı başarmasına karşın, bu dönemde otoritesini güçlendirmek için Dürzi ileri gelenlerini sürgüne yollamak, topraklarına el koymak gibi önlemler aldı. Öte yandan İbrahim Paşa’nm bölgede denetimi sağlamak için yaptığı savaşlar pek çok para ve insan gücü gerektiriyordu. İbrahim Paşa’ya büyük oranda yardımcı olan Beşir Şihâb, izlenen vergi ve askerlik siyasetine karşı çıkıp Mısırlılar’a hizmet etmek istemeyen Dürziler karşısında Maruniler’i silahlandırınca iki toplum arasındaki sürtüşmeler arttı.
Bu huzursuzluğun kendisine yöneleceğinden çekinen İbrahim Paşa, Beşir Şihâb’dan adamlarını silahsızlandırmasını istedi. Ancak bu sırada Mısırlılar Suriye’den çekildiler ve bölgede yeniden Osmanlı egemenliği kuruldu. İbrahim Paşa döneminde sürgü-
ne gönderilen Dürziler’in topraklarına el koyan Maruniler’le topraklarını geri almak isteyen Dürziler arasında uzun yıllar sürecek olan çatışmalar başladı. Osmanlı Devleti ile Kavalalı Mehmed Ali Paşa arasında anlaşma sağlanınca elli bir yıldan beri Lübnan emirliğini yürüten Beşir Şihâb da 1840’ta görevden alındı.
Osmanlı ve Ingiliz yönetimleri Beşir Şihâb’a Fransa ve Mısır dışında istediği yerde oturabileceğini söylediler. Bir Ingiliz gemisiyle Sayda’dan ayrılan Beşir Şihâb, Malta’ya giderek yaklaşık bir yıl orada kaldı. Daha sonra kendi isteğiyle 1841’de İstanbul’a gelerek ölene değin burada ve Anadolu’nun çeşitli yerlerinde yaşadı. Sarayla ilişkiye geçerek yeniden Lübnan emirliğine getirilme isteminde bulunduysa da bir sonuç alamadı. 1851’de İstanbul’da öldü. Galata’ da Ermeni Katolik Kilisesi’nde gömülüdür.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi