BREASTED, James Henry (1865-1935)
ABD’li arkeolog. Mısır arkeolojisi konusundaki araştırmaları ile ün kazanmıştır.
27 Ağustos 1865’te ABD’de Illinois Eyaleti’nin Rockford kentinde doğdu. 1888’de liseyi bitirdikten sonra Chicago Theological Seminary’de rahiplik eğitimine başladı, Sami dilleri ve İbranice öğrendi. Yale Üniversitesi’nde ibranice çalıştı. Mısır tarihi ve arkeolojisi üzerinde çalışması için Berlin’e gönderildi. 1894’te burada doktorasını verdi. Bu tarihten ölümüne değin Chicago Üniversitesi’nde . görev yaptı.
Breasted 1919’da çeşitli arkeolojik kazıları destekleyen Doğu Bilimleri Enstitüsü’nü kurmuş, ölümüne değin de başkanlık görevini üstlenmiştir. 1926’da American Schools of Oriental Research’ün (Amerikan Okulları Doğu Araştırması) yöneticiler kuruluna seçilmiştir. Bilimsel çalışmaları nedeniyle National Academy of Sciences (Ulusal Bilimler Akademisi) ve Academie des Inscriptions (Yazıtlar Akademisi) gibi kuramların üyeliklerine getirilmiştir.
Breasted Mısır’da araştırmalar yapmış, Mısır tarihini, Nil Vadisi’ndeki kültürleri çağdaş bir anlayışla toplumsal ve kültürel gelişimleri içinde incelemiştir. Eski Mısır düşüncesini ve dinini araştırmıştır. Medinet Habu’da ve Luksor’da kazılar ve yazıtları okuma (epigrafi) çalışmaları yapmış, Teb ve Memfis mezarlarının incelenmesine, Orta imparatorluk dönemi lahit metinlerinin yayımlanmasına ve bu bölgenin tarihöncesinin araştırılmasına destek olmuştur.
Üstünde çalıştığı bölgelerden biri de ilk kültürlerin oluştuğuna inandığı Toroslar’m güneyindeki alan olmuştur. Güneydoğu Anadolu Tarihöncesi Araştırmaları Projesi içinde Amik Ovası’nda Çatal Höyük, Teli es-Judeide ve Teli Tainat’ta kazılar yapmıştır. Breasted’in Irak’taki araştırmalarında ise Teli el-Asmar, Hafaje, Işjaly, Horsabad gibi yerlerde kazılar yapılmış, ayrıca Asurca bir sözlük hazırlanmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): History of Egypt, 1905, (“Mısır Tarihi”); Ancient Records of Egypt, Historical Documents, 1906, (“Eski Mısır’ın Kayıtları, Tarihsel Belgeler”); Development of Religion and Thought in Ancient Egypt, 1912, (“Eski Mısır’da Din ve Düşüncenin Gelişmesi”); Ancient Times-A History of Ancient World, 1916, (“Eski Zaman-lar-Eski Dünyanın Bir Tarihi”); The Conquest of Civili-zation, 1926, (“Uygarlığın Fethi”); The Dawn of Conscience, 1933, (“Bilincin Doğuşu”).
• KAYNAKLAR: F.W. Albright, “James Henry Breasted; In Memoriam”, Btdletin of American Schools of Oriental Research, (61), 1936; L.Bull, “James Henry Breasted”, Journal of American Society, (56), 1936; W.R.J.Dawson, “Henry Breasted ”, Journal of Royal Asiatic Society, 1936.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi