BARRİE, James Matthew (1860-1937)
Iskoçyalı roman, öykü ve oyun yazarı. Duygusal komedya ve fantezileriyle döneminin en çok okunan ve sevilen yazarlarından olmuştur.
9 Mayıs 1860’da, Iskoçya’da, Kirriemuir’de doğdu. Yoksul bir dokumacının dokuz çocuğundan biriydi. Glasgow Akademisi, Dumfries Akademisi ve Edinburgh Üniversitesi’nde öğrenim gördü. 1884’te Nottingham’da, 1885’ten başlayarak da Londra’da gazetecilik yaptı. 1919’da St. Andrews Üniversitesi, 1930’da Edinburgh Üniversitesi rektörü oldu. 19 Haziran 1937’de Londra’da öldü.
Yazarlığa roman ve öyküyle başlayan Barrie’nin ilk başarılı yapıtı 1888’de yayımlanan ve Kirriemuir’ deki yaşamı duygusal bir tarzda işleyen Auld Licbt Idylls’Air. 1889’da yayımlanan ve Iskoçya’daki yaşamı konu alan A Window in Thrums (“Thrums’daki Pencere”) adlı kısa öyküleriyle Barrie, İskoç yazınında duygusal ve mizahi bir tarzı yansıtan ve Kailyard Okulu olarak bilinen edebiyat akımının bir temsilcisi olarak tanındı. 1891’de aynı türün tipik bir örneği olan The Little Minister (“Küçük Papaz”) adlı ilk romanıyla büyük bir başarı kazandı.
Barrie’nin bir oyun yazarı olarak başarıya ulaşması 1894’te sahnelenen The Professor’s Love Story (“Profesör’ün Aşk Öyküsü”) ve 1897’de sahnelenen The Little Minister (“Küçük Papaz”) adlı oyunları ile olmuştur. Aynı adlı romanın oyunlaştırılması olan The Little Minister, dokumacıların başkaldırılarını ve bu ortamda geçen bir aşk öyküsünü anlatan mutlu sonlu bir komedyadır. Barrie’nin en çok tanınan oyunları arasında okn The Admirable Crichton (“Saygıdeğer Uşak Crichton”), bir deniz kazası sonucunda bir adaya sığınan aristokratların adadaki efendisi konumuna gelen bir uşağı anlatır ve yazarın aristokrasiyle eğlenen taşlama tarzının iyi bir örneğidir. Barrie’nin en popülerleşen oyunu ise 1904’te sahnelenen Peter Pan’dır. Büyümeyen bir çocuğun öyküsü olan bu fantezi, yazarın büyükler dünyasının sorunlarından kaçarak çocuk dünyasına sığınmak isteyen tavrını yansıtır. Peter Pan’m her Noel, Londra’da sahnelenmesi bir gelenek olmuştur. 1910’da sahnelen The Twelve-Pound Look ise Barrie’nin bir kadının kurtuluşu sorununu bir taşlama tavrıyla ele aldığı bir komedyasıdır.
Çoğu kısa ve bir sahnelik olan kırkı aşkın komedya ve fantezilerindeki eğlendirici mizah anlayışı ve duygusallığıyla Barrie, döneminin, oyunları en çok sahnelenen ve okunan yazarlarından biri olmuştur. Çağdaşı Bernard Shaw gibi o da İngiliz tiyatrosunu canlandırmış ve popüler bir tür haline getirmiştir. Ancak, oyunları, zaman zaman saçmalığa varan gerçekdışı durumlara ve aşırı duygusallığa düşkünlüğü nedeniyle eleştirilmiştir. Barrie, taşlamalarını seyirciyi huzursuz etmeyen mutlu sonlarla dengelemiş ve okurunu fazla zorlamayan uzlaştırıcı tavrıyla popülerliğini korumuştur.
• YÂPITLAR (başlıca):Öykü: Auld Licbt Idylls, 1888; A Window in Thrums, 1889, (“Thrums’daki Pencere”). Roman: The Little Minister, 1891, (“Küçük Papaz”); Sentimental Tommy, 1896, (“Duygusal Tommy”); Tom-my and Grizel, 1900. Oyun: Walker, London, 1892; The Professor’s Love Story, 1894, (“Profesör’ün Aşk Öyküsü”); The Little Minister, 1897; The Admirable Crichton, 1902, (“Saygıdeğer Uşak Crichton”); Peter Pan, 1904; The Twelve-Pound Look, 1910, (“On iki Meteliktik Bakış”); A Kiss for Cinderella, 1916, (“Cinderella İçin Öpücük”); Dear Brutus, 1917, (“Sevgili Brütüs”); Mary Rose, 1920; The Boy David, 1936, (“David Adlı Çocuk”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi