BECHER, Johann Joachim (1635-1682)
Alman kimyacı ve iktisatçı. Flojiston kuramının öncülerindendir.
6 Mayıs 1635’te Speyer kentinde doğdu. Ekim 1682’de Londra’da öldü. Otuz Yıl Savaşları’ndan sonra yoksul düşmüş Lutherci bir papazın oğluydu. Bir yandan ailesini geçindirmek için çalışırken, bir yandan da öğrenimini sürdürdü. 1666’da Mainz Üniversıtesi’nde tıp profesörü oldu.
Bazı Alman prenslerinin yanında danışman olarak çalıştı. Bavyera prensine Güney Amerika’da koloni kurmanın ve bez ticaretini tekelleştirmenin yararlarını anlattıysa da tüccarların gösterdiği tepki nedeniyle Viyana’ya kaçmak zorunda kaldı. Avusturya Kralı I. Leopold’un iktisadi danışmanı oldu. Bu dönemde iktisadi ve siyasi konular üzerine birçok yazı yazdı. Hem doğrudan, hem dolaylı olarak hükümetin güncel iktisadi politikasını etkiledi. Bec-her’in önerisiyle hükümet maliye ve iktisat politikasını merkezileştiren Avusturya Ticaret Kollogyumu’nu kurdu.
Siyasi görüş olarak mutlak monarşiden yana olan Becher, iktisadi alanda Merkantilizm’in Almanya’daki yansıması olan Kameralizm’in savunucularmdandı. Her alanda devletin birincil görev üstlenmesi gerektiğini düşünen Becher, din, ahlak, eğitim, içişleri ve vatandaşların korunması konularını düzenleyecek beş devlet kuruluşu önerdi. Bccher’e göre ülkenin gücünü belirleyici etmen, verili iktisadi koşullarla nüfus artışı arasındaki ilişkiydi ve iktisadi olayları bu ilişkiyle açıklıyordu. Her türlü tekeli ekonominin baş düşmanı olarak görüyordu ve tekeller nedeniyle ortaya çıkan fiyat dalgalanmalarının üretim, tüketim ve nüfus artışım olumsuz etkilediğini söylüyordu. Hükümet her an kullanıma sunulabilmek üzere temel tüketim mallarını hazır tutmalıydı. Bunun yapılabilmesi için devlet tarafından fabrikalar, satış yerleri ve bankalar kurulmalı, sağlam bir para sistemi olmalıydı.
Üretimi özendirmek ve yerli malların kullanımını artırmak için gümrük duvarları konması, dış ticaretin devlet denetiminde imtiyazlı şirketler aracılığıyla yapılması, paranın ülke içinde kalması için tüm önlemlerin alınması gerektiğini savundu. Vergiler iktisadi kalkınmayı engellememeli, düzenli ve kesin olmalı, gelir dağılımım bozucu etki yaratmamalıydı.
Becher I. Leopold’un iktisadi danışmanı olarak çalıştığı dönemde Avusturya’nın Hollanda ile ticaretini kolaylaştırmak amacıvla Ren-Tuna kanalı yapımını önerdi. Tuna’mn kumlarım altına çevirme projesi başarısızlıkla sonuçlanınca, 1678’de Hollanda’da Ha-arlem’e 1680’de de İngiltere’ye kaçtı. Burada iki yıl boyunca Iskoçya ve Cornwall madenlerinde incelemeler yaptı.
Kimyacı olarak Becher’in en önemli çalışması minerallerin yapısını ve özelliklerini incelediği Physi-cae Subterranea (“Yeraltı Fiziği”) adlı yapıtıdır. Bu yapıtında bütün minerallerin terra pinguis (yanıcı madde), terra mercurialis (madensi madde) ve terra lapida (toprak madde) diye sınıflandırdığı başlıca üç tür maddeden oluştuğunu savunan Becher, yaklaşık yarım yüzyıl sonra öğrencisi Stahl’ın geliştireceği flojiston kuramına öncülük etmiştir. Becher bütün yanıcı maddelerin bileşiminde, yanma sırasında kaybolan terra pinguis bulunduğunu öne sürmüştür. Stahl’m flojiston adını verdiği ağırlıksız madde de, Becher’in terra pinguis’i gibi yanıcı maddelerin yapısında bulunan ve yanma sırasında uçup giden aynı türden bir maddedir.
Özellikle 18. yy’ın ikinci yarısında önem kazanan bu kuram, Lavoisier ile birlikte geçerliliğini yitirdi.
• YAPITLAR (başlıca): Moral Disctırs, 1669, (“Ahlak Üzerine Söyleşi”); Physica Subterranea, 1669, (“Yeraltı Fiziği”); Narrische Weisbeıt und veise Narrbeit, 1680, (“Deliliğin Bilgeliği ve Bilgeliğin Deliliği”); Theses Cbymicae, 1682, (“Kimya Tezleri”); Politischer Discurs von den eigentlichen Ursaehen des Aufund Abnebmens der Stadte, Lander und Republicken, in specie ıi’ie ein Land volkreich und nahrhaft zu machen, (ö.s.), 1688, (“Kentlerin, Ülkelerin ve Cumhuriyetlerin Gerçek Büyüme ve Küçülme Nedenleri, Özellikle Bir Ülkenin Nüfusunu ve Refahını Artırmanın Çareleri Üzerine Siyasi Söyleşi”).
• KAYNAKLAR: H. Apfelstedt, Staat und Gesellschaft in J.J. Bechers politischen Discursen, 1927; E. Kander “Johann Joachim Becher als Wirtschafts-und Sozialpoiitiker”, Schmollers Jahrbucb, XLVIII (S11-S41), 1924.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi