BLANC, Louis (1811-1882)
Fransız siyaset ve devlet adamı. Reformcu Sosyalistler’dendir.
29 Ekim 1811’de Madrid’de doğdu. 6 Aralık 1882’de Cannes’da öldü.Babası Fransız, annesi İspanyol asıllıdır. Babası kralcı bir aileden gelir. Büyükbabası 1789 Devrimi’nde giyotinle idam edilmiştir. Babası Joseph Bonaparte döneminde (1808-1813), İspanya mâliyesi ile ilgili genel müfettiş olarak görev yapmıştır. J.Bonaparte’ın devrilmesi ile Blanc’ın ailesi yoksulluk içine düşmüştü.
Blanc Paris’e 1830 Devrimi’nden sonra, Restorasyon Dönemi’nin başlangıcında geldi. Hukuk öğrenimi yaparak avukat oldu. 1830’da Bon sens’ı çıkararak bir yandan da gazeteciliğe başladı. Ardından National’ın yayımına girişti. 1839’da La revue du Progres’yi çıkarmaya başladı. Aynı yıl bu dergide yayımlanan ve 1840’ta broşür olarak çıkarılan Orga-nisation du Travail (“Emeğin Örgütlenmesi”) adlı kitabında, düşünce ve tasarılarının ana çizgilerini açıklamış ve bu, ününün başlangıcını oluşturmuştur.
Sanayi devrimiyle birlikte yeni bir üretim ilişkileri düzeninin ortaya çıkmasıyla beliren sonuçların, her türlü sosyal korunmadan yoksun çalışan kesimler üzerinde, işsizlik ve yoksulluk gibi sorunları ağır bir biçimde duyurmaya başladığı o dönemde, Blanc düşünce ve önerileriyle, özellikle Parisli işçiler arasında etkili olmaya başlamıştı. Arayış içindeki Paris işçileri 1839’daki başarısız ayaklanmanın sonucunda Blanqui veBarbesgibi önderlerinin hapiste bulundukları bir sırada, izleyebilecekleri bir önder olarak Blanc’ı buldular.
Blanc’m işçilere sunduğu öneriler ve yeni bir toplum modeline yönelik çözüm yollan, Saint-Simon ile Fourier’nin düşüncelerinin bir uzlaşması niteliğindedir. Blanc bir yandan, Saint-Simon’un geliştirdiği devletin öncü ve yönetici rolüne ağırlık veren kuramdan esinlenmiş, diğer yandan oluşturduğu model içinde kendi kendisini yöneten “Toplumsal Atölyeler”e tanıdığı önem dolayısıyla, kooperatifçiliğin babası sayılan Fourier’nin etkilerini taşımıştır. “Toplumsal Atölyeler”in yanı sıra, “genel oy hakkı” ve “çalışma hakkı”, Blanc’m önerilerinde önemli bir yer tutar.
Louis Blanc 1847’de La reforme gazetesi çevresinde kümelenen gruba katıldı. Bunlar, İngiltere’deki Chartistler’in yanı sıra, o dönemde “demokrasinin fethi”, genel oy hakkı için mücadele veren işçi hareketinin temsilcileri olarak anılan “Reformcular” dı. Blanc bu hareket çerçevesinde ve o dönemde moda olan yemekli açık hava toplantılarında ateşli bir konuşmacı olarak belirmişti.
II. Cumhuriyet
1848 Devrimi Blanc’a düşünceleri yönünde olanaklar sağlayan bir dönemin başlangıcı gibi görünmekteydi. Kral Louis Philippe’in yönetimine karşı Parisli işçilerin başını çektiği bu hareketin sonucunda,
24 Şubat 1848’de Fransa’da II. Cumhuriyet ilan edildi. Geçici Cumhuriyet Hükümeti’nde, sanayi burjuvazisinin temsilcileri çoğunluktaydı. Louis Philippe’in saltanatı yeni oluşan sanayi burjuvazisinin de tepkilerine yol açmış ve bu kesim, devrim sonrasında iktidar yapısında etkin bir yer kazanmayı başarmıştı. Şair Lamartine de bu kesimin temsilcilerinden biri olarak Geçici Cumhuriyet Hükümeti’nde yer almıştı. Hükümette işçilerin yalnızca iki temsilcisi bulunuyordu: İşçi önderlerinden Albert ve Louis Blanc.
Lamartine ve yandaşları, kendilerini iktidara getiren işçi sınıfından ürkmekte; ancak, Louis Blanc’ı işçi sınıfı önderlerinin en az tehlikelisi olarak görmekteydiler. Onların asıl kaygılan Blanqui gibi darbe yöntemini benimsemiş olanların başarıya ulaşmasıydı. Bu arada, Blanc’ı etkisizleştirmenin ve hatta ondan yararlanmanın yollarını aramışlar ve bulmuşlardır.
Luxembourg Komisyonu
Hükümet, Luxembourg Komisyonu adıyla bir komisyon oluşturmuştur. Başkanlığına Blanc’ın, yardımcılığına da Albert’in getirildiği bu komisyonun görevi, işçi sorunlarını araştırmak ve ne yapılması gerektiği konusunda hükümete rapor hazırlamaktı. Blanc’ın amacı, başta “Toplumsal Atölyeler” olmak üzere o zamana kadar savunduğu düşünce ve tasarılarını gerçekleştirmekte Luxembourg Komisyonu’n-dan yararlanmaktı. Ancak herhangi bir mali olanak ve iktidar tanınmamış bulunan bu komisyonun gerçek bir etkinliğe sahip olmadığı, buna karşılık Blanc’ı hükümet işlerinden uzak tutmak ve muhtemel bir yeni devrim dalgasını önlemek amacıyla, işçi kitlelerini, sorunlarına çözüm bulunacağı beklentisi içinde ılımlılaştırmak yolunda işlev gördüğü anlaşılmıştır. Nitekim Blanc’ın kendisi de başlıca görevinin işçilerle işverenler arasında uzlaştırıcı rolü oynamak ve muhtemel grevleri önlemekten ibaret olduğunu görmüştür.
Bu arada, Blanc’ın muhaliflerinden Bayındırlık Bakanı E.T.Marie tarafından, Toplumsal Atölyeler’in bir karikatürü niteliğindeki “Milli Atölyeler”in uygulamaya konması, Blanc’ın büsbütün etkisini yitirmesine neden olmuştur. Öte yandan, Kralcıların, köylüler arasında, sorunlarının kaynağında Milli Atölyeler için yapılan harcamaların yattığı yolunda kilisenin yardımıyla yürüttükleri propagandalar da etkilerini göstermekte gecikmemiştir.
23 Nisan 1848’de Kurucu Meclis seçimlerini gizli Kralcılar ve sermaye yanlıları kazanmıştı. Blanc temsilci seçilmiş, ama hükümet dışında bırakılmıştı. Yeni hükümet ilk iş olarak 16 Mayıs’ta Luxembourg Komisyonu’nu dağıtmış, ardından da Milli Atölyeler’i kapatmıştı. Bu yüzden daha da büyüyen sorunlar, 23-26 Haziran 1848’de Paris’te yeni bir ayaklanmanın çıkmasına neden oldu. Ayaklanma General Cavaignac yönetimindeki birlikler tarafından kanlı bir biçimde bastırıldı. Blanc ayaklanmaya adı karıştığı için Ingiltere’ye sığındı. Gıyaben sürgüne mahkûm edildi.
Sürgünde tarihsel araştırmalarını ve yayın çalışmalarını sürdüren Blanc, 1870’te II. imparatorluğun çöküşünden sonra Fransa’ya döndü. Şubat 1871’de solun temsilcisi olarak Paris milletvekili seçilen Blanc, Komüncüler’e karşı bir tutum takındı ve Komüncü-ler’le Versailles hükümeti arasında arabulucu rolü oynamaj’a çalıştı. Enternasyonal’in Fransa’daki çalışmalarını yasaklayan bir yasayı destekledi. 1876’da yeniden milletvekili seçildikten sonra, bir yandan solculara karşı çıkarken, bir yandan da Komüncüler’ in affı için önerge verdi ve affın çıkmasını sağladı.
Blanc’ın düşünceleri
Louis Blanc’ın sosyal düşünceleri ve eylem çizgisi şu noktalar içinde özetlenebilir:
“Çalışma Hakkı”: Blanc herkesin iyi koşullarda ve yeterli bir asgari ücretle, çalışma hakkının devlet tarafından güvence altına alınmasını savunmuştur. Blanc, 1848’de II. Cumhuriyeti bir “Sosyal Cumhuriyet” yapma çabalarının bir parçası olarak, hükümet tarafından yayımlanan Şubat kararnamesinde “çalışma hakkı” ilkesinin yer almasını sağlamıştır.Blanc bu çabalarıyla bazı çağdaş anayasalarda da yansımış bulunan sosyal devlet ilkesine ve sosyal refah önlemlerine öncülük etmiştir.
“Toplumsal Atölyeler”: işsizliği önleyecek ve tekelleşmeye son verecek birimler olarak düşünülmüştür. “Toplumsal Atölyeler”, işçiler tarafından demokratik bir biçimde yönetileceklerdir. Tarımsal üretim de aynı temellere göre kurulacak olan “Kırsal Atölyeler” tarafından yürütülecektir. Bütün bu birimlerde üretim bilim ve tekniğin en son verilerinden yararlanarak yapılacaktır. Blanc’m bu tasarısının çağımızdaki yönetime katılma ve öz yönetim uygulamalarıyla benzerliği vardır.
“Rekabet ve Dayanışma”: Blanc’a göre rekabet, bütün kötülüklerin anasıdır. Rekabet yerine, dayanışma içindeki bireylerin ve “Toplumsal Atölyeler”in yer aldığı düzende tekelleşmenin doğurduğu acılar ve eşitsizlikler son bulacaktır.
“Devletin Rolü”: Blanc’ın amaçladığı düzende – banka, sigorta, demiryolu, büyük fabrikalar gibi -teme! hizmetler ve üretim devlet tarafından yürütülecektir. Ancak asıl ağırlığı taşıyacak olan “Toplumsal Atölyeler”e devletin müdahalesi, kuruluşlarına katkıda bulunmaktan ibaret olacaktır. Devlet, üst düzenleme ve eşgüdüm görevini yerine getirecektir.
“Demokrasi ve Şiddet”: Genel oy hakkının ateşli bir savunucusu olan Blanc, zora dayanan devrimin daima karşısında olmuştur. Şiddet kullanımına yer veren sınıf mücadelesi yerine, bütün sınıfların iyi niyetli insanlarına yapılacak çağrının ve ikna yönteminin sonuç vereceğine inanmıştır.
“Tarih Anlayışı”: Tarihin fikirler tarafından yapıldığı görüşündedir. Dünyanın, son tahlilde insanların iyiliği doğrultusunda, Tanrı tarafından yönetildiğine inanır.
• YAPITLAR (başlıca): i ‘organtindim du Travaıl, 1839, (“EmeğinÖrgütlenmesı”); Histoire de dıx ons, 1830-1840, 5 cilt, 1841-1844, (“On Yılın Tarihi, 1830-1840”) Le Socialisme, Droit au travail. Reponse â M.Thiers, 1848, (“Sosyalizm, Çalışma Hakkı; M.Thiers’e Yanıt”); La Revolution de fevrier au Lnxembourg, 1849, (“Luxemburg’daki Şubat Devrimi”); Catechisme des Socudistes, 1849, (“Sosyalistlerin Din Kitabı”); Pages de l’histoire de la revolution de fevrier, 1848-1850, (“1848 Şubat Devrimi Tarihinden Sayfalar”); Plus de Girondins, 1851, (“Artık Jirondenler Yok”); Histoire de la revolution française, 12 cilt, 1847-1862, (“Fransız Devrimi’nin Tarihi”); L’etat et la commune, 1866, (“Devlet ve Komün”); Lettres sur l’Angleterre, 2 cilt, 1866-1867, (“İngiltere Özerine Mektuplar”); Histoire de la Revolution de 1848, 2 cilt, 1870, (“1848 Devrimi’nin Tarihi”); Dix ans de l’histoire de l’Angleterre, 10 cilt, 1879- 1881, (“İngiliz Tarihinin On Yılı”); Discours Politiques, 1847-1881,1882, (“Siyasi Söylevler”); Histoire de la Constitution du 2i fevrier 1847, 1882, (“25 Şubat Anayasası’nın. Tarihi”); Questions d’ au-jourd’ hui et de demain; 5 cilt, 1873-1884, (“Bugünün ve Yarının Soruları”).
• KAYNAKLAR: G.D.H. Cole, History of Socialist Tho-ught, The Forerunners, 1789-1850, I, 1962; E.Dolleans, M.Crozier, Mouvements ouvrier et socialiste choronologie et bibliographie, 1750-1918, 1950; E. Dolleans, Histoire du mouvement ouvrier, 1830-1871, I, 1967, A. Işıklı, Kurumlar Boyunca Özyönetim ve Yugoslavya Deneyi, 1983; G.Lefranc, Histoire des doctrines sociales dans l’Europe contemporaine, I, 1966; K. Marx, Fransa’da Sınıf Mücadeleleri, 1848-1850, 1967; M.Tuncay, Sosyalist Siyasal Düşünce Tarihi, I, 1976.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi