BONALD, Louis (1754-1840)
Fransız düşünür ve siyaset adamı. Fransa’daki Gelenekçilik akımının başlıca temsilcilerindendir.
Louis Gabriel Ambroise Bonald 2 Ekim 1754’te Millau’da doğdu. 1776’ya dek Krallık Muhafız Birliğinde şövalyelik yaptı. 1785-1789’da Millau Belediye Başkanı oldu. 1790’da Aveyron ili merkez yönetimi üyeliği ve başkanlığında bulunan Bonald, ruhban sınıfı için yapılan medeni hukuku uygulamamak için 1791’de istifa ederek Heidelberg’e yerleşti. Burada yazdığı, Theorie du Pouvoir Politıque et Religıeux (“Siyasal ve Dinsel iktidar Kuramı”) adlı kitap Direktuvar yönetimi tarafından toplatıldı. 1797’de Fransa’ya geri döndü. 1814’te Milli Eğitim Konseyi üyeliğine atandı. 1816’da Academie Française’e seçilen Bonald, 1821’de vikont oldu. 1822’de devlet bakanı, 1827’de Sansür Komisyonu başkanı oldu. 23 Kasım 1840’ta Millau’da öldü.
Bonald, Joseph de Maistre ile birlikte Fransız Devrimi’nin getirdiği ilkelere karşı çıkmış, mutlak monarşi ve dinsel otoritenin geçerliliğini savunmuştur. Bonald’a göre, Fransız Devrimi’nin getirdiği ilkeler, toplum bütünlüğünü zedelemektedir. Bonald’ ın siyaset kuramının temelinde düşünce ve dilin özdeş olduğu, Tanrinın insana yaradılış anında ilkel bir dil verdiği görüşü vardır. Bu dil, kuşaktan kuşağa geleneklerle korunur. Nasıl ki dil, tanrı ve gerçek arasında bir aracı görevi görmekteyse devlet de halk ve Tanrı arasında aracıdır ve kutsaldır.
Bonald, düşüncenin içsel bir konuşma olduğunu, bu nedenle dilin insan tarafından yaratılamayacağını savunmuştur. Bonald’a göre toplumsal bir olgu olan dil, bireyleri gruplar içinde birleştirir ve ortak bir düşünceler bütünü oluşturur. Bu düşünceler gelenektir. Geleneklerin sürekliliği Fransız Devrimi’nde olduğu gibi kimi kez kesintiye uğrayabilir, ancak bu durum geriye dönüşü olan bir süreçtir. İnsanlar yeniden tek bir siyasal sistem ve inançlar bütünü altında toplanacaklardır. Söz konusu siyasal sistem mutlak monarşi, dinsel inançlar bütünü ise Katolik Kilisesi’nin egemenliğiyle kurulur. Nasıl ki evren tek bir Tanrı tarafından yaratılmışsa Bonald’a göre, egemenlik devlete Tanrı tarafından verilmiştir. Aydınlanmanın insan haklan kuramı yerine Bonald, Tanrı ve onu temsil eden otorite (devlet) karşısında insanların yalnızca “görevi” olduğunu savunmuştur. Bonald’m siyasi görüşleri Rousse-au’ya ve onun Toplum Sözleşmesi Kuramina bir yanıt oluşturmaktadır. Felsefi planda savunduğu “dilin aracı rolü”, Bonald’m her alana uyguladığı bir üçlü formül sağlamaktadır: Neden, araç ve sonuç. Siyaset alanında neden kral, araç bakanlar, sonuç ise uyruklardır.
Fransız Devrimi’nin getirdiği eşitlik ve özgürlük ortamına karşı, devlet içinde güçlerin birliğini savunan Bonald, Montesquieu’nün güçler ayrılığı ilkesini reddetmektedir. Bonald’a göre, insanlar için yazılı anayasalar, haklar bildirgeleri yapmak tehlikelidir. Politika, tarihe dayalı olmak zorundadır. Politikada tarihin, dinsel konularda ise kilisenin otoritesini geçerli bulmaktadır. Bonald’a göre, toplumu oluşturan bireyler değildir. Birey ancak toplum içinde anlam kazanır. Hakları değil, topluma karşı görevleri vardır. Bonald’da devlet kutsallaştırılmış, hükümet teokratik temeller üzerinde yükseltilmiştir.
Bonald ırkçılığı ve köleciliğin haklılığını, idam cezasının yararını savunmuş, ailenin korunması adına boşanmanın yasallaşmasına, kadınlara eşit haklar verilmesine karşı çıkmıştır.
Yunan sanatını içinden çıktığı demokratik ortam nedetıiyle eleştiren Bonald, sanatın yalnızca mutlak monarşiyle yönetilen ülkelerde gelişme olanağı bulacağını savunmaktadır.
Bonald’in düşünceleri Fransa ve İtalya’da Katolik gelenekçi akımı, Comte aracılığıyla sosyolojideki bazı okulları, Action Française’i ve özellikle Charles Maurras’yı etkilemiştir.
• YAPITLAR: Theone du Pouvoir Polıtıque et Religieux, dans la Societe Çivile,demonstree par le Raisannement ,et l’Histoire, 3 cilt, 1796, (“Sivi! Toplumda Mantık ve Tarih Tarafından Kanıtlanmış Siyasal ve Dinsel iktidar Kuramı”); Essai Analytıque sur les Lois Natıırelles de l’Ordre Social, 1800, (“Toplumsal Düzenin Doğal Yasaları Üzerine Analitik Deneme”); Du Divorce, 1801, (“Boşanma Üzerine”); Legislation Primitive Consideree… par les Seules Lumieres de la Raison, 1802, 2 cilt, (“Mantık Açısından İlkel Hukuk”); Reflexions sur l’Interet General de l’Europe, 1815, (“Avrupa’nın Genel Çıkarı Üzerine Düşünceler”); Demonstration Philosophıque du Princıpe Constitutıf de la Societe, 1830, (“Toplumu Oluşturan İlkenin Felsefi Kanıtlanması”).
• KAYNAKLAR: R.Maudıt, Les Conceptions Politiques et Sociales de Bonald, 1913; H.Moulinie, De Bonald, 1915.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi