BREUER, Marcel (1902-1981)
Macar asıllı ABD’li mimar. Bauhaus ilkelerinin yaygınlaşmasında etkili olmuştur.
21 Mayıs 1902’de Macaristan’da Pecs’de doğdu. On sekiz yaşında ressam olmak amacıyla Viyana’ya gitti. Ama Viyana’da egemen olan resim anlayışından hoşlanmadığı için Almanya’ya geçti. Weimar kentinde yeni kurulmuş olan Bauhaus adlı tasarım okuluna yazıldı. Walter Gropius yönetimindeki bu okulda çok başarılı bir öğrenci oldu. 1924’te okulu bitirince Mobilya işliği öğretmenliğine getirildi. 1928’de Bauhaus’dan ayrıldı, Berlin’de serbest tasarımcı ve mimar olarak çalışmaya başladı. Nasyonal sosyalistler yönetime gelince 1933’te Almanya’dan ayrıldı. Bir süre için İngiltere’ye yerleşti. 1936-1937 yıllarında F.R.S. Yorke ile birlikte çalıştı. Harvard Üniversitesi Mimarlık Bölümü başkanlığına getirilmiş olan eski öğretmeni Gropius’un çağrısı üzerine ABD’ye gitti ve
II.Dünya Savaşı bitinceye değin Harvard’da öğretim görevlisi olarak çalıştı. Daha sonra New York’a yerleşti. 1952’de Pier Luigi Nervi ve Bernard Zehr-fuss ile birlikte Paris’te kurulacak UNESCO Merkezîm tasarlamak için seçilen üç mimardan biri oldu. Daha sonraki yıllarda, ABD’de gerçekleştirdiği birçok üniversite tasarımı ile tanındı. New York’da öldü.
Breuer tasarımcı olarak ilk ününü ucuz ve endüstriyel olarak üretebilecek mobilya tasarımlarıyla elde etmiştir. Bauhaus’da Mobilya İşliği yöneticisiyken o güne değin hiç uygulanmamış olan krom kaplı çelik borularla bir dizi mobilya tasarlamıştır. 1928’de yaptığı arka ayakları olmayan S biçimindeki iskemle bugün de üretilmektedir.
1940’lara değin Bauhaus etkisinde yalın yüzlü yapılar tasarlarken, 1940’ta yaptığı bir dinlenme evi ile yeni denemelere yönelmiş, yapıların dış yüzünü ahşap kaplamaya başlamıştır. Bu dönemde konutlar ve üniversite kampüsleri tasarlamıştır. 1960’lardan sonra hazır beton yapı öğeleri kullanarak dışavurumcu tasarımlar oluşturmuştur.
Breuer İngiltere’deki çalışmaları ve özellikle ABD’deki öğretim etkinliğiyle Bauhaus ilkelerinin bu ülkelerde tanınmasına katkıda bulunmuş bir mimardır. Öğrencileri arasında P Johnson, P.Rudolph, J.Johansen gibi mimarlar vardır. ABD’deki ilk yıllarında, 1937-1941 arasında W.Gropius ile ortak olarak çalışmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Yapı: Kendi Evi, 1939, Lincoln/ Massachusetts; Chamberlein Dinlenme Evi, 1940, Wayland/Massachusetts; Geller House, 1945, New York; Sarab Lawrence College Tiyatrosu, 1952, Bronxville/New York; UNESCO Merkezi (P.L.Nervi ve B.Zehrfuss ile), 1952-1957, Paris; St.John’s Abbey, 1953-1961, Collegevil-le/Minnesota; IBM Araştırma Merkezi, 1960-1962, La Gaude/Fransa; Whitney Amerikan Sanat Müzesi, 1966, New York; Konut ve Kentsel Geliştirme Dairesi, 1963-1968, Washington DC. Kitap: Sun and Shadow, the Philosophy of an Architect, 1956, (“Güneş ve Gölge, Bir Mimarın Felsefesi”); Marcel Breuer 1921-1962, 1962.
• KAYNAKLAR: G.C.Argan, Marcel Breuer: Architect and Desıgner, 1949; C.Jones, Marcel Breuer: 1921-1961: Buildings and Projects, 1962.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi