BECKMANN, Max (1884-1950)
Alman ressam. Kendine özgü bir Dışavurumculuk içinde düşünsel yanı ağır basan bir resim anlayışı geliştirmiştir.
Leipzig’te doğdu. 1900-1902 arasında tutucu nitelikteki Weimar Akademisi’nde resim eğitimi gördü. Sanatsal ufkunu genişletmek için 1903’te Paris’e gitti. Özellikle Fransız ve Italyan Primitifleri ile ilgilenerek bu sanatçılardan çeşitli kopyalar yaptı. 1905’te Berlin’e döndü. Burada tutuculara karşı empresyonist ve post-empresyonist(izlenimci ye izlenimci sonrası) nitelikteki resimlerin müzelere alınmasını savunan Sezession hareketine katıldı. 1910’da bu topluluğun yönetim kurulu üyesi oldu. 1914’te ordunun sıhhiye hizmetleri bölümüne girdi. Savaşın şiddetini, açtığı maddi ve manevi yaraları yakından gözlemlemek olanağını buldu. 1915’te sürekli hastalığı yüzünden terhis edildi. Frankfurt’a yerleşerek iki yıl boyunca hastanede bakım gördü. 1933’ten başlayarak gittikçe artan Nazi baskısı yüzünden 1937’de daha az göze batacağını umduğu Berlin’e geçti. Ancak baskıların sürüp gitmesi nedeniyle aynı yıl Amsterdam’a, oradan da New York’a kaçtı. New York’ta öldü.
Beckmann’ın resmi Weimar’daki eğitim dönemi ve hemen sonrasında, Rönesans figürlerini abartılmış bir gösterişle işley’en Hans von Maraes’in idealizminin etkisi altındadır. Aynı zamanda dramatik ve felsefi konuları anıtsal bir görkemlilikle ele alan Piero della Francesca ve Luca Signorelli’nin yalın biçimciliği ve kaba gerçekçiliğinden de etkilenmiştir. 1906-1914 arasında kendi duyguları ve felsefi ilgi alanlarını da yansıtmakla birlikte, daha çok—L.Corinth dışavurumculuğundan (ekspresyonizm) kaynaklanan bir anlayışla— dinsel ve yazınsal konuları işlemiştir.
I. Dünyra Savaşı sırasında yaşadığı kötü deneyimlerin etkilen Beckmann’ın üslubunun değişmesine yol açmıştır. Renkleri daha kuvvetli ve parlak, biçimleri ise daha köşeli bir nitelik kazanmıştır. Figürleri belli bireyleri temsil eden biçimler olmaktan çıkarak sanatçının düşüncelerinin ve daha çok da duygularının anlatım aracı haline gelmiştir. Bu resimlerinde yakınlaştırılmış bir bakış açısından ele aldığı ve dikey yönde düzenlediği bir mekân içinde sıkışıp kalmış figürleri gerilimli, rahatsız edici bir hava uyandırmaktadır. Görüntü olarak işkencecileri, tehdit eden ve edilenleri, acı çekenleri betimleyen Gece, Aile Resmi, Düş gibi yapıtları gerçekte savaş sonrası insanının umutsuzluğunu yansıtmaktadır.
1923-1933 arasında Beckmann kendi portrelerini yapmıştır. Bunlarda geçmişe oranla daha yumuşak ve iyimser bir bakış açısı geliştirdiği görülür. Ancak 1930’ların başında üslubu ikinci kez büyük bir değişim geçirmiş, yapıtları özellikle Amerika’ya göçtükten sonra iyice arınmış, yalınlaşmıştır. Bu değişim 1933’te yaptığı Ayrılış adlı yapıtından sonra sürekli yinelediği üçlü resimlerde daha da belirginleşmiştir. Renkleri daha gelişigüzel ve uyum dışı bir görünüşe bürünürken, biçimleri de daha dolu ve yapısal bir boyut kazanmıştır. Beckmann çeşitli açılar içinde kırılan, Gotik kökenli bir mekân anlayışı ile anıtsal olmaya yönelik bir biçimselliğin uyum içinde birleştiği Kral, Körebe, Aktörler ve Akrobatlar gibi yapıtlarında, resim değerlerini gözardı etmeden, yazınsal bir anlatımla dolu, bireysel, simgesel bir dünya yaratmayı başarmıştır. Ama mekân ve biçimi leda etmediği gibi simgesel ve entelektüel bir anlatım içinde de boğulmamıştır. Sanatla insancıl duygu arasında bir bağ kurmayı amaçlamış, çağdaş toplumun kötülüklerine ve akıldışı eylemlerine karşı güçlü bir biçimde direnmiş, düşünsel, hatta duygusal bir tepki göstermekten çekinmemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Deniz Kıyısında Gençler, 1905; Ölüler Evi, 1912; Gece, 1918-1919; Aile Resmi, 1920; Düş, 1921; Sigar ah Kendi Portresi, 1923; Çifte Portre, 1925; Aynlıı, 1932-1933, Modern Sanatlar Müzesi, New York; Kardeşler, 1933, Lackner Koleksiyonu, Santa Barbara/Câlitornia; Kral, i 937; Aktörler ve Akrobatlar, 1939; Perseus, 1941; Körebe, 1945; Sfenkslerin Kaldırılışı, 1946; Papağanlı Kadın, 1946, Honigberg Koleksiyonu, Chicago.
• KAYNAKLAR: G. Bush, Max Beckmann, 1960; L.G.Buclı’heitn, Max Beckmann, Holzschnitte, Radierımgen, Lithographien, 1954; P. Selz, Max Beckmann, 1964 (katalog).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi