HIDALGO Y COSTILLA, Miguel (1753-1811)
Meksikalı din adamı. Ülkesinde bağımsızlık savaşını başlatmıştır.
8 Mayıs 1753’te Bajio’da (şimdi Guanajuata) Corralejos’ta doğdu, 30 Haziran 1811’de Chiouahua’ da öldü. Creoleler’den (Meksika’da doğmuş ikinci kuşak İspanyollar) olan babası büyük bir çiftliğin yöneticisiydi. Hidalgo dini öğrenim gördü. Vallodolid’de (şimdi Morelia) San Nicolas Koleji’ndeki öğreniminden sonra, Meksika Papalık ve Kraliyet Üniver-sitesi’ne girdi ve 1773’te dinbilim fakültesini bitirdi. Ardından San Nicolas Koleji’ne döndü ve 1792’ye değin burada ders verdi. 1789’da papaz, 1790’da da rektör oldu.
San Nicolas Koleji’nde bulunduğu yıllarda Aydınlanma Dönemi düşüncelerini benimsemesi nedeniyle suçlandı. Kızılderililer’in sorunlarına karşı öğrencilik yıllarında başlamış olan ilgisi artarak sürdü. Görüşleri ve okulun fonlarını kötüye kullandığı gerekçe gösterilerek kolejdeki görevinden alındı ve Michoacan Eyaleti’nde bir mahalleye papaz olarak atandı. Kızılderililer’in toplumsal ve iktisadi durumlarının düzeltilmesi ve Meksika’nın bağımsızlığım kazanması istemlerini içeren vaazlar verdi. 1800’de hakkında cumhuriyetçi olduğu ve dini yükümlülüklerini yerine getirmediği savıyla engizisyon soruşturması açıldı. Soruşturma sonucunda cezaya çarptırılmayan, ancak 1803’te Dolores kasabasına gönderilen Hidalgo, burada da görüşlerini savunmayı sürdürdü.
1808’de Napoleon’un Iberik Yarımadası’m işgal ederek İspanya tahtına kardeşini çıkartması, İspanya’ nın sömürgeleri üzerindeki denetimini azalttı ve bağımsızlık hareketleri güç kazandı. Hidalgo, Quere-taro’da İspanyol yöneticileri devirerek yerlerine geçmeyi amaçlayan Creoleler’e katıldı ve kısa sürede önderleri durumuna geldi. 16 Eylül 1810’da Dolares’ teki kiliseden halka ayaklanma çağrısı yaptı. Dini özellik taşıyan çağrısında sürgüne gönderilen İspanya Kralı VII.Fernando’ya ve Katolik Kilisesi’ne bağlılığını bildirerek sömürgedeki kötü yönetime ve ırk ayrımına son verilmesini istedi.
Ayaklanma Kızılderililer, köylüler, maden işçileri ve özgürlüklerini efendilerinden satın almaya çalışan köleler arasında başladı ve kısa sürede tüm Meksika’ya yayıldı. Hidalgo önderliğindeki yaklaşık 80.000 kişilik ordu Ekim sonunda başkent yakınlarına geldi. Kentteki İspanyol yöneticiler Creoleler’i ayaklanmanın çıkarlarını sarsacağına inandırdılar. F.M.Calleja yönetimindeki Ispanyol ordusunun da oluşturduğu tehdit sonucu, Hidalgo kenti almaktan vazgeçerek Guadalajara’ya çekildi. Bu çekilme ayaklanma içinde kopmalara yol açtı.
Bağımsızlık ayaklanması olarak başlayan hareket, zenginlere karşı, yoksul kesimlerin iktisadi ve toplumsal çıkarlarının savunulmasını amaçlayan bir harekete dönüştü. Hidalgo, Guadalajara’da, VII.Fernando’ya sadık bağımsız bir hükümet kurarak köleliği ve ırk ayrımını yasakladı. Kızılderililer’e toprak dağıttı.
Ocak 1811 ’de Calleja yönetimindeki İspanyollar ve Creoleler Guadalajara’ya saldırdı. Hidalgo 17 Ocak’ta yapılan savaşta yenildi ve ABD’ye sığınmak üzere kuzeye doğru kaçtı. 21 Mart’ta diğer önderlerle birlikte yakalandı, yargılanmak üzere Chihuahua’ya gönderildi. 30 Haziran’da idam edildi.
Meksika’da her yıl, Hidalgo’nun ünlü çağrısını yaptığı 16 Eylül günü, bağımsızlık günü olarak kutlanır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi