BOILEAU, Nicholas (1636-1711)
Fransız şair ve eleştirmen. Taşlamalarıyla ve Neo-Klasik sanat anlayışının kurallarını sistemleştiren yapıtlarıyla tanınmıştır.
Nicholas Boileau-Despreaux, 1 Kasım 1636’da, Paris’te doğdu. Parlamento’da çalışan küçük bir memurun oğluydu. Aristokrat bir soydan geldiğini sahte belgelerle kanıtladığı sanılmaktadır. College d’Harcourt ve College Beauvais’de okuduktan sonra teoloji öğrenimine başladı. Ancak bu hevesi uzun sürmedi ve dönemin tanınan yazarlarından olan kardeşi Gilles Boileau’nun yüreklendirmesiyle yazarlığa başladı. Moliere ve Racine’in de dahil olduğu bir edebiyat çevresine katıldı. 1677’de krallık tarihçisi oldu. 13 Mart 1711 ’de, Paris’te öldü.
Boileau’nun bir edebiyat kuramcısı olarak tanınmasını sağlayan yapıtı, 1674’te yayımlanan L’Art poetique (“Şiir Sanatı”) adlı manzum didaktik tezleridir. Latin şair Horatius’un şiir sanatı üzerine görüşleriyle benzerlikler gösteren bu yapıt Neo-Klasik anlayışın şiir için öngördüğü kuralları ele alır. Moliere ve Racine’in sanatını, “akıl” ve “doğa”ya uygunluğunu vurgulayarak över. Güzel olanla gerçek olan arasındaki bağlantıyı ele alarak şairin “gerçek”e ulaşabilmesi için “akıl”dan hareket etmesini ve klasik modelleri örnek almasını savunur. Boileau’nun bu kitabı, döneminde Klasizm’in el kitabı olarak görülmüş, Dr.Johnson, Dryden ve Pope gibi ünlü İngiliz yazarlarını etkilemiştir.
1692’den başlayarak edebiyat dünyasında Latin ve Yunan modellerinin örnek alınmasını savunanlarla yenileşmeden yana olanlar arasında bir saflaşma baş-gösterdiğinde Boileau yazdığı taşlamalarla, eski modelleri savunanların yanında yer aldı. Birtakım nüfuzlu Paris’li hanımların yenileşmeyi desteklemeleri üzerine Satires (“Taşlamalar”) adlı kitabına Contre les femmes\ (“Kadınlara Karşı”) ekledi. 1703’te yazdığı, Cizvit’lere saldıran L’Equivoque (“Belirsizlik”) adlı uzun şiirinin yayımlanmasına ise kral tarafından izin verilmedi.
Döneminde sanıldığı gibi Boileau, şiirin ve Klasizm’in kurallarını keşfeden kişi olmamakla birlikte, “Akıl Çağı”nda Neo-Klasik şiir anlayışını çarpıcı ve sistemli bir biçimde ortaya koyması açısından önemlidir. Öte yandan eski Yunanlı düşünür Longinus’a atfedilen ve Romantizm’in başlıca kaynaklarından biri olan Peri Hypsoma adlı yapıtı (“Yücelik Üzerine”) çevirerek sanatta akılcılığa karşı gelişen bir akımın ilk hazırlıklarını yapmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Oeuvres completes, 1839, (ö.s.), Daunou (der.), (“Tüm Yapıtları”). Şiir: Satires, 1666-1716,(“Taşlamalar”); Epitres, 1669-1701,(“Manzum Mektuplar”); L’Art poetique, 1674, (“Şiir Sanatı”); Le Lutrin, 1674, (“Rahle”). Elejtiri: Reflexions critiques sur Longin, 1693, (“Longinus Üzerine Eleştirel Düşünceler”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi