BOULANGER, Nicholas (1722-1759)
Fransız düşünür. Din düşüncesinin büyük doğa olaylarının yarattığı korkudan ileri geldiği görüşünü savunmuştur.
Nicholas Antoine Boulanger Paris’te doğdu ve orada öldü. Önce Beauvais Koleji’nde edebiyat okudu, sonra matematik ve mimarlık öğrenimi gördü. 1743’te okulu bitirdikten sonra iş hayatına atıldı. Özellikle köprü yapımında başarılı olan Boulanger, sağlığı bozulunca önce Tours’a sonra da Paris’e gitti. 1758 yılında emekliye ayrıldı, bir yıl sonra da öldü.
Mesleği nedeniyle yerbilimle uğraşan düşünür, dünyanın geçirdiği evrimin Incil’de anlatılanlara uymadığını gördü. Incil metinlerini daha sağlıklı bir biçimde incelemek için Arap, İbrani ve Süryani dillerini öğrendi.
Dinlerden kaynaklanan inanç sorunları üzerinde durdu. Bu sorunların biçimleniş nedenlerini araştırdı. Büyük doğa olaylarının, Tevrat’ ta geçen Tufan öyküsünün toplumlar üzerindeki etkilerini inceleyen Boulanger, bireyleri sarsan boş inanç ve düşüncelerin, bu olayların yarattığı korkudan doğduğunu ileri sürdü. Onun uzun süren araştırmalar sonucunda vardığı kanıya göre bu korku kuşaktan kuşağa geçerek değişmez bir gelenek niteliği kazanmıştır. Bütün topluluklarda din simgelerinin özdeş nitelik taşımasının nedeni de bu korkunun yarattığı ortak sarsıntıdır. İlkel insanın, nedenlerini bilemediği, açıklayamadığı doğa olayları karşısında duyduğu derin korku, aradan yüzyılların geçmesiyle yeni bir biçim kazanarak inançlara dönüşmüştür. Bütün çoktanrıcı dinlerde olduğu gibi tektanrıcı dinlerde de inançların, gelenekleşmiş tören ve uygulamaların kaynağı geçmişin derinliklerinde yatan korkudur.
Voltaire’in kimi yazılarında, adı övgüyle anılan Boulanger, Ansiklopedi için önemli maddeler yazmıştır. Yapıtlarını, ölümünden sonra, Holbach bastırmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Les Recberches sur l’origine du despotisme orientale, (ö.s.), 1760; (“Doğu Despotizminin Kaynakları Üzerine Araştırmalar”); Antiquite devoillee, 1766, (“Antik Çağ”)
• KAYNAKLAR: Diderot, Oeuvres Completes, 1875-77; Voltaıre, Correspondance generale (der. Theodore Besterman), 1953.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi