BIBERG, Nils Frederik (1776-1827)
İsveçli filozof. İnsanın kişiliği dolayısıyla üstün bir değer taşıdığını ileri sürmüş, sorunların çözümünde tek yetinin us olduğu görüşünü savunmuştur.
Yaşamı, gençlik dönemi, öğrenimi konusunda yeterli bilgi yoktur. Eldeki kaynaklar yalnız düşünceleri ve bulunduğu görevlerle ilgili bilgi vermektedir. Bu bilgilere göre, Uppsala Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Biberg bütün düşüncelerini insan varlığı konusunda yoğunlaştırmış, insan kişiliğinin evrensel nitelikte üstün ve gerçek bir değer olduğunu ileri sürmüştür. Ona göre insan, toplumsal ilişkilerin üstünde usla donatılmış, evrenin odağı durumunda olan bir varlıktır. İnsan kişiliği bütün değerlerin üstündedir. İnsana bu üstünlüğü kazandıran da taşıdığı ustur. Us, algı yetisinden ayrı ve bireysel bir güçtür. Usun deneyden önce gelen ve duyulurüstü doğada somutlaşmış bir içeriği vardır. Ancak bu içerik kaynağında iyice açıklığa kavuşmamıştır, bulanıktır. Felsefenin görevi ve ereği bu içeriği elden geldiğince açıklığa kavuşturmak, kavranabilir bir duruma getirmektir.
Us sonludur, ancak bütün duyulurüstü evreni içerir, bu özelliği taşıdığı tanrısal içerikten kaynaklanmaktadır. Us kavrayış gücü dolayısıyla “Tanrı’yı insanda, insanı Tanrı’da bulmayı” başarabilir. Zaman ve uzayda bulunan nesnelerin yapısına karşıt bir içeriği olan us, tanrısal varlığın sezgisidir. Onun duyulurüstü evreni kavraması bu niteliği yüzünden-dir. Us bu özelliğinden ötürü “inan”dır. Anlak usun diri, işlek bir aracıdır. İnan bilgisiz de olabilir, ancak inan-us bağlantısı olmadan felsefe bilgisi söz konusu edilemez.
Biberg’in üzerinde durduğu önemli bir sorun da ahlaktır. Ona göre ahlak da sezgiye dayanır. Bu nedenle “ahlaklılık bireyin, tanrısal istençten, kendi özel istencini oluşturmasıdır.” Ahlakın tanrısal nitelik taşıması bundandır.
• YAPITLAR (başlıca): Notionum Ethicarum, 1823, (“Ahlakların Kavramı”), Commentationes Stoicae, 1824, (“Stoacılıkla İlgili Yorumlamalar”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi