BİLMEN, Ömer Nasuhi (1883-1971)
Türk din bilgini. Cumhuriyet’in insan için en iyi yaşama düzeni olduğu görüşüne bağlı kaldı.
Hacı Ahmed Efendi’nin oğludur. Erzurum’da doğdu. Erzurum Ahmediye medresesinde öğrenim gördü. Abdürrezzak İlmi ve Hüseyin Haki Efendi’ lerden Arapça ve Farsça öğrendi. İstanbul’a gelerek 1909’da Fatih dersiamlarından Tokatlı Şakir Efendi’ nin derslerine devam edip icazet aldı. 1913’te de sınavla girdiği Medresetü’l-Kuzat’ı bitirdi. Fatih medresesinde Farsça hocalığı (1914), Fatih Sahnmedrese-sinde fıkıh müderrisliği (1924), İstanbul Müftülüğü müsewidliği( 1926) gibi görevlerde bulundu. 1941’de İstanbul Müftülüğüne atandı. 1960’da Diyanet İşleri Başkanlığına getirildi. Bir süre sonra bu görevinden kendi isteği ile çekildi. İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü’nde kelam ve fıkıh dersleri verdi. İstanbul’da 12 Ekim 1971’de öldü.
İslam hukuku, ahlak, kelam ve tefsir alanlarında: çalıştı. Toplum yaşamında Şeriat kurallarına uyulmasını, Şeriat kuralları ile bağdaşmayan davranışlardan kaçınılması gereğini savundu. Bilmen’e göre felsefe, İslam dininin ortaya koyduğu ilkelere bağlı kalmalıdır. Tüm ahlak kurallarının kaynağı Kuran ve Hadislerdir. Cumhuriyet’in insan için en iyi yaşama düzeni olduğu görüşüne bağlı kaldı.
Hukuk-u Islâmiye ve Istılahat-ı Fıkhiye Kamusu, İslam hukuku ile ilgili kuralların ve fıkıh’da geçen deyimlerin örnekleri ile açıklanması; Kur’an-ı*Kerim’ in Türkçe Meal-i Alisi ve Tefsiri, Kur’an’m Türkçe açıklaması ve yorumu; Büyük İslam ilmihali; din kurallarını öğretmek ve uygulamanın koşullarını içerir. Tefsir Tarihi ise, Kuran’a yapılan yorumların tarihidir.
• YAPITLAR: İslam Hukukunda Manevi Zararların Tazmini, 1941; Kur’an-ı Kerim’den Dersler ve Öğütler, (3 cilt, 1947-1950); Büyük İslâm Ahlakı, 1949; Büyük İslam ilmihali, 1949; Hukuk-u İslâmiye ve Istılahat-ı Fıkhiye Kamusu, (6 cilt, 1949-1952); Tefsir Tarihi, 1955; Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meal-i Alisi ve Tefsiri, 8 cilt, 1956; Muvazzah İlm-i Kelâm, 1959; İlm-ı Tevhid, 1962.
• KAYNAKLAR: Sadık Albayrak, Son Devir Osmanlı Uleması, 1981.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi