BARLOW, Peter (1776-1862)
İngiliz matematikçi ve fizikçi. Kendi adıyla anılan matematik tablolarını hazırlamış ve teleskoplar için iki ayrı tür renksemez mercek geliştirmiştir.
Ekim 1776’da Norwich kentinde doğdu. Kendi kendini yetiştirerek, 1801’de Woolwich’teki Krallık Harp Akademisi’nin açtığı sınavı kazandı ve matematik bölümüne öğretim görevlisi olarak alındı. Profesörlüğe dek yükseldiği bu görevinden 1847’de ayrıldı. 1 Mart 1862’de Woolwich’te öldü.
Önceleri sayılar kuramıyla ilgilenen Barlow’un en önemli matematik çalışması, 1814’te yayımladığı Ne w Mathematical Tables’tve (“Yeni Matematik Tabloları”). 1 ile 10.000 arasındaki tüm sayıların karelerini, küplerini, kare ve küp kökleri ile hiperbolik logaritmalarını derlediği bu yapıtta, ayrıca 1 ile 100 arasındaki sayıların 10. dereceye kadar kuvvetlerini, 100’den 1.000’e kadar olan sayıların da 4. ve 5. dereceden kuvvetlerini tablolar halinde düzenlemişti. Çok kullanışlı ve doğru olan bu tablolar, 20. yy’m ortalarına değin sürekli olarak yeniden basılmış ve “Barlow Tabloları” adıyla, matematik öğretiminin temel yapıtlarmdsn biri olmuştur.
Barlow, 1819’dan başlayarak çalışmalarını fiziğe, öncelikle de manyetizmaya yöneltti. Gemilerin yapımında büyük ölçüde demir kullanılmasından ileri gelen pusula sapmalarını önlemenin yollarını araştırırken, indüklenmiş manyetizma olaylarına ilk kez deneysel yönden yaklaştı. 1820’de yayımlanan Essay on Magnetic Attractions (“Manyetik Çekimler Üstüne Deneme”) adlı yapıtında, manyetik etkilerin yeğinliğinin kütleye değil, yüzeyin genişliğine bağlı olduğunu açıklayarak, uygun konumda yerleştirilmiş küçük bir demir parçasıyla bütün öbür manyetik kuvvetlerin etkisiz kılınabileceğini ve gemi pusulalarındaki sapmanın önlenebileceğini savundu. Önce İngiliz, ardından Rus Deniz Kuvvetleri’nce uygulanmaya başlayan bu yöntem için Barlow, 1825’te Royal Society’nin Copley madalyasıyla ödüllendirildi.
1827’de optik konusuna eğilen Barlow, renksemez (akromatik) objektif camlarının bombeli olmasından ileri gelen küresel sapınçları gidermek için araştırmalara başladı. 1832’de, iki cam parçası arasına karbon disülfür damlatarak renksemez bir teleskop merceği yaptı. Işığı kırma gücü, flint-glass denilen kurşunlu camınkiyle aynı, ayırma gücü ise iki katından fazla olan bu renksiz sıvı, hem renkser, hem küresel sapınçların giderilmesinde olumlu sonuç vermişti. Ertesi yıl Barlow’un tasarladığı ve Dollond’un uyguladığı, biri crown-glass denilen potaslı camdan, öbürü de kurşunlu camdan yapılmış iki mercekten oluşan yeni bir düzenleme, bugün bile pek çok optik alette göz merceğinin gücünü artırmak için kullanılmaktadır.
• YAPITLAR (başlıca): A Nem Mathematical and Philo-sophical Dictionary, 1814, (“Yeni Matematik ve Felsefe Sözlüğü”); New Mathematical Tables, 1814, (“Yeni Matematik Tabloları”); Essay on Magnetic Attractions, 1820, (“Manyetik Çekimler Üstüne Deneme”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi