BONNARD, Pierre (1867-1947)
Fransız ressam. Son İzlenimciler’den sayılmakla birlikte, anlatımının şiirselliği, mekân ve ışık anlayışı, konu seçimiyle yeni bir atılımın öncüsü olmuştur.
13 Ekim 1867’de Fontenav-aux-Roses’da doğdu. Ailesi hukukçu olmasını istediği için ortaöğreniminden sonra Hukuk Fakültesi’ndeki dersleri izledi, ama bir yandan da Julian Akademisı’ne devam etti. Akademik resmin temsilcilerinden T.Robert Fleury ve Bougreau’nun atölyesinde Vuillard, Ker-Xavier Russel (1867-1944), Maurice Denis(1870-1943), Paul Ranson (1864-1909) ve Felix Vallaton (1863-1925) ile tanıştı ve eğitimini onlarla birlikte yaptı. Ecole des Beaux-Arts’da bir vıl çalıştı. Hukuk eğitimini bitirdikten sonra sicil memuru olmak için başvurduysa da sözlü sınavı başaramadı. Bu kez babasının isteğiyle savcılıkta çalışmaya başladı, ama zamanını desen çizerek geçiriyor, dosyalarla uğraşmıyordu. 1899’da kesinlikle ressam olmaya karar verdi, imzasını taşryan ilk profesyonel yapıtı, 1891’de renkli taşbaskısı tekniğiyle yaptığı ve 100 frank kazandığı France-Cham-pagne adlı bir afişti.
Serusier’nin aracılığıyla Gauguin’in resimleriyle tanıştı. Onun yan yana sürülmüş parlak renklerinden çok etkilendi.Gauguin ve Serusier’nin düşüncelerini de benimsedi. Eski atölye arkadaşları Vuillard, Roussel, Deniş ve Ranson’un o günlerde kurdukları Nabiler grubuna katıldı. Hep birlikte 1891’de Le Barc de Boutteville ve 1892’de Salon des Independants galerilerinde yapıtlarını sergilediler. Bonnard bu arada Nabiler’in yayımladığı sembolist (simgeci) La Revue Blanche adlı dergide de çalıştı.
Çin ve Japon sanatına büyük bir hayranlık duyuyordu. Japon estamplarının izlerini taşıyan resimler yaptı. Bu çalışmaları ona Japon Nabisi adının takılmasına neden oldu. 1893-1894’te bir dizi siyah-beyaz ve renkli taşbaskısı üstünde çalıştı; kurşunkalem, mürekkepli kalem ve fırça kullanarak yaptığı desenlerinde Paris sokaklarını görüntüledi. Besteci Claude Terasse’m (1867-1925) Le Solfege ve Scenes Familiales adlı kitaplarını resimledi. La Revue Blanche, Mercure de France gibi dergilerde Henri de Regnier, Octave Mirbeau, (1848-1917) Jules Renard, (1864-1910) Alfred Jarry gibi ünlü yazarlarla tanıştı. Bu çevrede çalışmaktan çok hoşlanıyordu. Bu arada karma sergilere de katıldı. 1902’de Jarry’nin L’Almanach du Pere Ubu ve Longus’un Dafni ile Khloe adlı kitaplarına desenler ve taşbaskıları hazırladı.
Resimlerinde ev içi sahneleri, yemek odaları, banyolar gittikçe daha çok yer alıyordu. Bu tür konular desen çızımme, ışığı incelemesine, ayrıntıları araştırmasına, gölgeleri saptamasına yardımcı oluyordu. 1904’te özellikle ışığı inceleme olanağı veren kadın desenlerinden oluşan tablolarını sergiledi. Daha önceleri büyük bir ustalıkla ele aldığı gri tonları artık bütünüyle terk etmişti. Belçika, Hollanda, Romanya ve İngiltere’de, daha sonra İspanya, Tunus ve Cezayir’de gezilere çıktı. Işığa ve renkli manzaralara olan hayranlığı nedeniyle bütün bir yazı La Roulotte’ta ışık oyunlarının resmini yapmakla geçirdi.
1914’te, sanatına ve geçirdiği gelişmeye eleştirel bir gözle baktığı uzun bir döneme girdi. Aralıksız desen çiziyordu. Bu desenler onu yeniden portre yapmaya yöneltti. Karısı Marthe de Molignv, bu dönemden başlayarak sürekli resmini yaptığı tek modeli oldu.
1928’de Rencır’la birlikte Groupe de la Jeune Pemture Françalse’in (Genç Fransız Resmi Grubu) onur başkanlığına seçildi. Tabloları Fransa, İngiltere, Hollanda, İsviçre, Almanya ve Sovyetler Birliği gibi ülkelerin müzeleri taralından satın alındı. ABD’yi ziyaret etti, Amerika ve Avrupa’da birçok sergilere katıldı. Paris’te alçakgönüllü bir yaşam sürerken 1940’ta karısının ölümü üzerine Cannes yakınlarında Cannet’deki villasında daha çok kalmaya başladı. Burada yalnız yaşadıysa da Terasse, Vuillard, Natan-son gibi yakın arkadaşları hep yanında bulundular. Bonnard 23 Ocak 1947’de Cannet’de öldü. Aynı yılın ekim ayında Paris’te Orangerie salonlarında yapıtlarıyla büyük bir toplu sergi düzenlendi. Daha sonraki yıllarda bunu Londra, New York, Edinburgh, Zürih, Rotterdam, Basel gibi kentlerde açılan toplu sergileri izledi.
Bonnard çok ve aralıksız çalışan bir ressamdı. Yaptıklarını yeterli bulmamış, resimlerini daha sonra birçok kez yeniden ele almıştır. Çok çeşitli teknikler denemiş, tutkallı boya ile panolar, hem karton hem tuval üstüne yağlıboya resimler, kurşunkalem ve suluboya desenler, afişler, taşbaskılar, gravürler yapmıştır.
Sembolist anlayıştan ayrıldıktan sonra doğanın güzelliklerinin, açık havanın ve ışığın farkına daha çok varmıştır. Biçimlerini sınırlayan çizgileri, iki boyutlu biçimlerden kurulu kompozisyonları, resimlerini dolduran atmosfer için terk etmiştir. Düz renk alanlarını kullanmayı bırakmış, nesneleri resim mekânı içinde ışıktan etkilendikleri durumda göstermiştir. St.Ger-main-en-Laye’e çekilerek geçirdiği savaş yıllarından sonra, dış dünyanın görüntülerini aktarmaktan çok, kendi duygulu ve çocuksu iç dünyasını anlatmaya yönelmiştir. Cannet’deki villasında yaptığı natürmortlarında, manzaralarında, deniz görünümlerinde, çıplaklarında ve iç mekân resimlerinde renkler, zaman zaman zarif bir yumuşaklıkla gölgelenen büyük bir yoğunluk kazanmıştır.
Bonnard her zaman, hatta Japon estamplarının etkisindeyken ya da Nabiler’e katıldığı günlerde bile bir İzlenimci olarak kalmıştır. Ama yaşamı şiirsellikle verişinde, resim mekânını duyumsayışmda, hatta ışığı kavrayışında İzlemmciler’den ilerde olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Resim: Babamın Portresi, 1880’ler; Büyükannem 1880’ler; Kızkardeşim Andree, 1880’ler; Geçit Töreni, 1890; Kroket Partisi, 1892; Kareli Korsaj, 1893; Havuzda Çocuklar, 1899; Kahvaltı, 1899, Bührle Koleksiyonu, Zürih; Yemiş Devşirme, 1899; Öğle Uykusu, 1900; Salıncak, 1900; Günhatımı, 1906; Işıkta Çıplak, 1909, Kraliyet Güzel’Sanatlar Müzeleri, Brüksel; Banyodan Çıkan Çıplak, 1910; Profilden Çıplak, 1915; Tuvalet, 1922; Cennet Görünümü, 1922; Banyo, 1935; Anıtlar; Kır Manzaraları; Cerınet; Kent Manzarası. Kitap resimleme: Le Solfege (C.Terrasse), 1893-1894; Scenes Familiales ı(Claude Terasse), 1893-1894; Parallelement (Verlame), 1900; Dafni ile Khloe (Longus), 1902; L’Alma-nach du Pere Ubu (A.Jarry), 1902; Histoires Naturelles (Jules Renard), 1904; La Prometbee mal enehaîne (A.Gide), 1920; Dbıgo (OctaveMirbeau), 1924; SamteMonique (Vollard), 1930; Le Crespuscules des Nymphes (Louys), 1946.
• KAYNAKLAR: P.Courthıon, Pierre Bonnard, 1945; A.Lhote, Pierre Bonnard, 1944; C.R.Marx, Bonnard, Lithograpbıes, 1952; J.Rewald, Pierre Bonnard, 1948; A.Terrasse, Bonnard: Bıograpbical and Crıtıcal Study, 1964; A.Vaillant, Bonnard, 1966.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi