BİRSEL, Salâh (1919 – 10 Mart 1999, İstanbul)
Türk şair ve deneme yazarı. Şiirlerinde ince işçiliği, düzyazılarında üslup araştırmalarıyla ün kazanmıştır.
Bandırma’da doğdu. İlk ve ortaöğrenimini İzmir’de Saint Joseph Fransız Lisesi’nde yaptı. 1937 yılında İzmir Erkek Lisesi’ni bitirdikten sonra İstanbul’a giderek Hukuk Fakültesi’nde okumaya başladı. Burada iki yıl okuduktan sonra ayrıldı, girdiği Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümünü 1948 yılında bitirdi. 1934-1949 arasında İstanbul Nişantaşı Ortaokulu’nda Fransızca öğretmenliği, 1953-1956 arasında İş Müfettişliği yaptı. 1956-1960 yıllarındaki Edebiyat Fakültesi Kütüphane Müdürlüğü’nden sonra Ankara Üniversitesi Basımevi Müdürlüğü görevini emekli olduğu 1972 yılına kadar sürdürdü. 1960-1973 arasında Türk Dil Kurumu Yayın Kolu Başkanlığı’nı da sürdüren Salâh Birsel “Keçi Çobanı Kuzu Çobanı” adlı denemesiyle 1970 TRT Deneme Başarı Ödülü’nü, Şiir ve Cinayet adlı kitabıyla 1976 TDK Deneme-Eleştiri-Gezi Ödülü’nü ve Paf ve Puf adlı kitabıyla da İş Bankası 1982 Deneme-Eleştiri Büyük Odülü’nü kazandı.
Salâh Birsel edebiyata ilki 1937 yılında Gündüz dergisinde yayımlanan şiirleriyle girdi. 1940-1950 arasında İnkilapçı Gençlik, Sokak, insan, Seçilmiş Hikâyeler Dergisi gibi dergilerde şiirleri yayımlandı. Yenilikler, İnsan ve Sokak dergilerinin yayımına katıldı. Şiirleri öncelikle zekâya ve inca alaya yaslanan, eski Fransız şiirinden etkiler taşıyan yergi ağırlıklı şiirlerdir. İkinci Yeni akımının çıkmasıyla Birsel’in şiirleri belli etkilenimlere uğramışsa da, şiir dilinde uyguladığı zorlamalar, alışılmışın dışında deyişler daha çok yergi ve alaycılığı vurgulamayı amaçlar. Şiir üzerine düşüncelerini Şiirin İlkeleri adlı bir kitapta toplamıştır.
1960 yılından sonra uzun denemelere ağırlık veren Salâh Birsel, günlük konuşma dilinin az bilinir sözcük ve deyimlerini, kendi yarattığı ilginç deyişleri ve şiirine egemen olan alaycı tavrı bol bol kullanarak ilgiyle okunan yazılar yazdı. “Salâh Bey Tarihi”adım verdiği bir dizi kitapta ise İstanbul kahvelerini, Beyoğlu ve Boğaziçi’nin sanat ve edebiyat ağırlıklı çevrelerini aynı hareketli dille anlattı.
• YAPITLAR: Şiir: Dünya İşleri, 1947; Hacivadın Karısı, 1955; Ases, 1960; Kikirikname, 1961; Haydar Haydar, 1972; Köçekçeler, 1980. Deneme, eleştiri: Şiirin İlkeleri, 1952; Günlük, 1955; Sen Beni Sev, 1957; Kendimle Konuşmalar, 1969; Kuşlan Örtünmek, 1972; Şiir ve Cinayet, 1975; Ah Beyoğlu, Vah Beyoğlu, 1976; Kahveler Kitabı, 1976; Kurutulmuş Felsefe Bahçesi, 1979; Boğaziçi Şıngır Mıngır, 1979; Paf ve Puf, 1981; Halley Kimi Kurtarır, 1981; Sergüzeşt-i Nono Bey ve Elmas Boğaziçi, 1982; Hacivad, Günlüğü, 1982. Roman: Dört Köşeli Üçgen, 1961. İnceleme: Fransız Resminde İzlenimcilik, 1967; Goethe, 1972.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi