BENLİYAN, Serupe (1835-1900)
Osmanlı tiyatro oyuncusu. Türk tiyatrosunun ilk kuşak oyuncularındandı.
İstanbul’da, Beyoğlu’nda doğdu. Fakir bir Ermeni ailenin oğlu idi. Hiç eğitim görmedi. İlk gençlik günlerinden başlayarak çeşitli işlerde çalıştı. 1857’de Hasköy’de Mınakyan ve Acemyan’ın kurdukları tiyatroda amatör olarak sahneye çıktı. 1861’de Şark Tiyatrosu’nda profesyonel oldu. İzmir’deki Vaspuragan, Üsküdar’daki Aziziye, Beyoğlu’ndaki Naum tiyatrolarında oynadı. İyi bir oyuncu olabilmeyi çok istediğinden 25 yaşından sonra tiyatronun suflöründen Ermenice okuma yazma öğrendi, rollerini arkadaşlarına okutarak ezberlemekten kurtuldu. 1867’den 1877’ye değin Güllü Agop’un Gedikpaşa Osmanlı Tiyatrosu’nda çalıştı. Bu tiyatroda oynanmaya başlayan ilk operetlerde, bas sesiyle önemli roller üstlendi. Kendi adına kurduğu ve tümüyle operetler sahneleyen kumpanyasıyla 1878’de Edirne ve Adana’ya, 1879’da Selanik, Kavala, Limni ve Midilli’ye başarılı turneler düzenledi. 1884’te Mınakyan’ın yönetmenlik ve başaktörlük yaptığı bir tiyatro grubuyla Mısır’a gitti. Kahire’de bir yıl kaldı, büyük ün yaptı. Daha sonra burada kendi kurduğu tiyatro ile Hidiv Tevfik Paşa’nın korumasında oyunlar oynadı. Ancak Paşa’ nın yaptığı para yardımının oyuncular arasında paylaşılmasından doğan bir tartışma sonucu tiyatro dağıldı. Benliyan yine o günlerde bir oyunda Paşa’yı eleştirmekte aşırı gittiği için saraydan uzaklaştırıldı, zor durumda kaldı. 1896’da bazı genç oyuncularla birlikte yeni bir tiyatro kurma denemesine giriştiyse de başarılı olamadı ve son günleri yoksulluk içinde geçti. İskenderiye’de bir otel odasında öldü.
Benliyan, Osmanlı tiyatrosunun yeni oluşmaya başladığı günlerde en önemli oyunculardan biriydi. En parlak dönemini Güllü Agop’un Gedikpaşa Tiyatrosu’nda yaşadı. Bu tiyatronun belli başlı oyuncuları arasında yer aldı. Oyunlarda “tiran” ve “faziletli baba” rollerine çıkardı. Sesinin tanıdığı olanaklarla iyi bir operet oyuncusu olmayı da başarmıştı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi