BRADWARDINE, Thomas (1290-1349)
İngiliz düşünür ve matematikçi. Augustinus ve Anselmus’tan etkilenerek matematiksel terimlerle din sorunlarını çözmeyi denemiştir.
Sussex’de doğdu, Canterbury’de öldü. Oxford’ da Merton College’da Tanrıbilim öğrenimi gördü. 1325-1327 arasında, bu bölgede yöneticilikle görevlendirildi. 1335’te Londra’ya gitti. 1339’da kral papazı oldu ve Fransa Savaşları’na katıldı. On yıl sonra Canterbury başpiskoposluğuna atandı. Bu görevdeyken öldü. Bradwardine bir bilim adamı olmasına karşılık, çağdaşları gibi felsefe ile bilimi bağdaştırmaya uğraşmadı. Çağdaşlarıyla anlaştığı tek konu Occam’lı William’ın görüşlerinin açıklanışıdır.
Bradwardine De Causa Dei (“Tanrısal Neden”) adlı başyapıtını iki öğreti üzerine temellendirdi. Bu kitabında “Tanrı kayrası zaman ve doğanın önünde giden tüm iyi işlerdir” tümcesiyle dile getirilen görüşü açıklamayı amaçlar. Bu görüşten yola çıkarak özgür istenç düşüncesini benimseyip ilk günah dogmasını yadsıyan yeni Pelagiusçulara, Tanrı amacının önceliğini vurgulayarak, karşı çıkmıştır.
Aquino’lu Thomas’m ilk neden dediği Tanrı kavramına dayanarak Tann’nın, varlıkların devinimlerinde etkili olduğu sonucuna varır. O’na göre Tanrı, yaratıkların içinde, devindirici bir ilke biçimde bulunur.
Tanrı’da bütün ölçüleri aşan bir yapma gücü vardır. Bu güç insan için sözkonusu olamaz. Bu nedenle insan gücü ile tanrısal güç arasında bir karşıtlık vardır. O, bu karşıtlığı, kilise dogmalarına dayanarak değil de, tanrıbilimin, genellikle düşünceye dayanan görüşlerini yorumlayarak açıklamaya çalışmıştır.
Bradwardine tüm bu görüşlerinde Augustinus, Aquino’lu Thomas ve Duns Scotus’dan etkilenmiş ve onların düşüncelerinden, çağının bilim geleneğine uygun olarak yararlanmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): De Geometria Speculativa, (ö.s.), 1516, (“Spekülatif Geometri Üstüne”); De Causa Dei Adversus Pelagium et de Virtute Causarum, (ö.s.), 1618, (“Pelagius’a Karşı Tanrısal Nedeni Savunma ve Nedenlerin Erdemi Üstüne”); Tractatus de Proportıonibus,(“Uygunluklar Üstüne Deneme”).
• KAYNAKLAR: Emile Brehier, Histoire de la philosophie 1981; J.F.Laun, Recherches sur Th.de Bradwardine (Revue d’Histoire et de Philosophie Religieuses 1929).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi