Ulvi Cemal ERKİN Besteci (İstanbul, 1906 – Ankara, 15 Eylül 1972).
İlk müzik eğitimini çok küçük yaşta annesinden alan Ulvi Cemal, yedi yaşındayken Adinolfi’nin yanında piyano derslerine başladı. Galatasaray Lisesi’ni bitirince burs kazanarak devlet hesabına Paris’te müzik öğrenimine gönderildi. Paris Konservatuvarı’nda ve Ecole Normale de Musique’te Gallon, Boulanger gibi hocalardan kompozisyon dersleri aldı. 1930’ta yurda dönünce Ankara Musiki ve Muallim Mektebi’ne armoni ve piyano öğretmeni atandı. 1936’da Devlet Konservatuvarı kuruluncaya kadar bu görevini sürdüren Erkin, o tarihte yine piyano öğretmeni olarak Konservatuvar’da çalışmağa başladı ama, piyano ve konser çalışmalarını yşvaş yavaş ikinci plana itmiş, artık iyiden iyiye besteciliğe yönelmişti. O sıralar Devlet Konservatuvarı’nın kuruluşunda danışmanlık yapan Paul Hindemith’in önerisi üzerine halk türkülerini iki sesli koro için armonileyen besteci, konçerto ve senfoni gibi büyük orkestra parçaları yazmağa başladı. Kendi bestelerinden kurulu ilk konserini 1946 yılında veren Ulvi Cemal Erkin, Riyaseticumhur Filarmoni Orkestrasına, 1942’de Cumhuriyet Halk Partisi sanat ödülünü alan, büyük orkestra için bestelenmiş Piyano konçertosu’ nu (1942), yine büyük orkestra için dans rapsodisi olarak düzenlenmiş Köçekçeler’ini (1943), ve 1. Senfoni’sini (1944-1946) ilk kez çaldırdı. 1949’dan 1951’e kadar Devlet Konservatuvarı’nı müdür olarak yöneten besteci, ölümüne kadar piyano bölümü şefi ve piyano öğretmeni olarak aynı yerde görevini sürdürdü.
Cumhuriyet sonrası çoksesli türk müziğinde soylu yazı üslübuyle seçkinleşen Erkin, verimini genellikle çalgısal anlatım alanında yoğunlaştırdı. Yurt dışındaki öğreniminden döndükten sonra yaptığı çoksesli türkü düzenlemeleri dışında piyano, oda ve orkestra müziğinde Batı’nm gelenekleşmiş sonat biçimlerini yeğ tutmuş, ancak bu biçimlerin ana mimarisi dışındaki öz işlemelerinde «geç romantizm -izlenimcilik» akımlarının etkisi daima derinlik kazanmıştır. Erkin teksesli türk müziğinin tüm inceliklerini yakından tanımış, bu kaynağı gene soylu bir anlayışla eserlerinde işlemiştir. Ayrıca, aynı eserlerin ağır bölümlerinde türk folklor müziğinin üslûp uygulaması, çabuk tempolu, özellikle scherzo karakteri taşıyan bölümlerinde ise çoğunlukla Karadeniz bölgesinin ritim işlemleri gözlenir. Erkin, müzikte soyut anlayışı sınırlı denemelerle yansıtmış, tonal dışı tekniği kendi yazış yönteminde kullanmamıştır. Buna karşılık yeni akımları hoşgörüyle izlemiş, öğrencilerinin bu akımlara eğilmesini desteklemiştir. Eserlerindeki ortak nokta, ustalıklı bir orkestralama sezgi ve kullanışı, titiz bir istif kuşkusu, özden ve içten gelen bir esindir.
Eserleri
Şan ve Orkestra için
- Bülbül ve Ayın Ondördü, soprano ve küçük orkestra için, 1932
- Yedi Halk Türküsü, basbariton ve orkestra için, 1939
- Dizinin dört parçasının orkestra tarafından seslendirilişi: Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, şef: Hikmet Şimşek, bas: Ayhan Baran (bas), 15 Aralık 1972
- Türkülerin tamamının ilk seslendirilişi: Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, şef: Tadeusz Strugala, bas: Ayhan Baran, 6 Ocak 1978
- Konservatuvar Marşı, Necil Kazım Akses ile müştereken bestelenmiştir, 1940
Şan ve Piyano için
- 6 Halk Türküsü, Ses ve piyano için, 1936
Koro Eserleri
- İki Sesli Halk Şarkıları, iki sesli koro için 12 parça, 1936
- 6 Halk Türküsü, karma koro için, 1945
- 10 Halk Türküsü, karma koro için, 1963
Orkestra Eserleri
- İki Dans, büyük orkestra için, 1930
- İlk seslendirilişi: Riyaset-i Cumhur Musiki Heyeti, Şef: Zeki Üngör, Musiki Muallim Mektebi Salonu, Ankara, 6 Mart 1931
- Konçertino, piyano ve orkestra için, 1932
- Orkestra eşliğiyle ilk seslendirilişi: Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası, solist: Ferhunde Erkin, şef: Ulvi Cemal Erkin, 11 Mayıs 1934.
- Bayram, büyük orkestra için, 1934
- İlk seslendirilişi: Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası, şef: Ulvi Cemal Erkin, Ankara, 11 Mayıs 1934.
- Piyano Konçertosu, piyano ve orkestra için, 1942 (Ferhunde Erkin’e adanmıştır)
- İlk seslendirilişi: Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası, şef: Dr. Ernst Praetorius, piyano: Ferhunde Erkin, Ankara Radyoevi, 11 Mart 1943
- Köçekçe, orkestra için dans rapsodisi, 1943 (Vedat Nedim Tör’e adanmıştır)
- İlk seslendirilişi: Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası, şef: Dr. Ernst Praetorius, Ankara Radyoevi, 1 Şubat 1943.
- 1. Senfoni, orkestra için, 1944-46
- İlk seslendirilişi: Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrası, şef: Ulvi Cemal Erkin, Ankara Devlet Konservatuarı Salonu, 20 Nisan 1946
- Keman Konçertosu, keman ve orkestra için, 1946-1947
- İlk seslendirilişi:Ankara Opera Evi’nin açılış töreni, Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası, Solist: Lico Amar (keman), Ankara, 2 Nisan 1948
- 2. Senfoni, orkestra için, 1948-1951 (taslak), 1958 (orkestrasyonun tamamlanışı)
- İlk seslendirilişi: Münih Filarmoni Orkestrası, şef: Karl Oehring, Almanya, 2 Temmuz 1958.
- Senfoni Konçertant, piyano ve orkestra için, 1966
- İlk seslendirilişi: Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, şef: Prof. Gotthold Ephraim Lessing, piyano: Verda Erman, “1. Çağdaş Türk Müziği Haftası etkinlikleri çerçevesinde, 10 Kasım 1967.
- Senfonik Bölüm, büyük orkestra için, 1968-1969
- İlk seslendirilişi: Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, şef: Jean Perisson, Ankara, 8 Ekim 1976
Oda müzikleri
- Yaylılar Dörtlüsü, iki keman, Viyola ve Viyolensel için, 1935-36
- İlk seslendirme: Adolf Winkler (keman), Enver Kapelman (keman), İzzet Nezih Albayrak (viyola), David Zirkin (viyolonsel), Ankara Radyoevi, 1936;
- İlk kez halk önünde çalınma: aynı kadro, Ankara Devlet Konservatuarı Konser Salonu, 22 – 23 Nisan 1938.
- Piyanolu Beşli, piyano, iki keman, viyola ve viyolensel için, 1943
- İlk seslendirme: Ankara Radyosu, Ferhunde Erkin (piyano), Gilbert Back (keman), Sedat Ediz (keman), İzzet Nezih Albayrak (viyola), Mesut Cemil Tel (viyolonsel), Ankara Radyosu, 23 Ocak 1946.
- Sinfonietta, yaylı çalgılar orkestrası için, 1943 (Nazım Kamil Bayur’a adanmıştır)
- İlk seslendirme:Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, şef: Prof. Gotthold Ephraim Lessing, Ankara Radyoevi, 1967; halk önünde ilk çalınışı: Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, şef: Prof. Lessing, 17 Şubat 1967.
Solo piyano eserleri
- Beş Damla, piyano için beş parça, 1931
- İlk seslendirme: Sivas Orduevi, piyano: Ulvi Cemal Erkin, 7 Kasım 1931; Ankara’da ilk seslendirme Halkevi Güzel Sanatlar Şubesi, 11 Mart 1932.
- ‘Duyuşlar, piyano için onbir parça, 1937
- İlk seslendirme: Ankara Halkevi, Piyano: Ferhunde Erkin, 17 Nisan 1947.
- Sonat, piyano için, 1946
- İlk seslendirme: Ankara Radyosu stüdyosu, piyano: Ferhunde Erkin, 15 Ocak 1948
- Altı Prelüd, piyano için, 1965-67
- İlk seslendirme: Ankara Radyosu, Piyano: Gülay Uğurata, 20 Kasım 1969
Keman ve Piyano
- Ninni, Improvisation ve Zeybek Türküsü, keman ve piyano için, 1929-32
- İlk seslendirme: Sivas Orduevi, Keman: Cezmi Rıfkı, Piyano: Ulvi Cemal Erkin, 7 Kasım 1931 (Yalnız “Ninni ve “Zeybek bölümleri çalınmıştır.); Eserin bütününün ilk seslendirilişi Ankara Halkevi, Keman: Necdet Remzi Atak, Piyano: Ulvi Cemal Erkin, 1932
Sahne Yapıtları
- Karagöz, çocuk oyunu için müzik, 1940
- Keloğlan, bale müziği, 1931 (bestelenme), 1950 (orkestrasyon)
- İlk temsil: 1950
Opera çevirileri
- Pietro Mascagni/Cavalleria Rusticana, (Erkin ve Fuat Turkay)
- Georges Bizet/Carmen, (Erkin ve Akses)
- Charles Gounod/Faust, (Erkin ve Akses)
- Giuseppe Verdi/Aida, (Erkin ve Akses)
- Gioacchino Rossini/Sevil Berberi, (Erkin ve Akses)
- Giacoma Puccini/İl Tabarro,(Erkin ve Halil Bedii Yönetken)
- Giuseppe Verdi/Othello, (Erkin ve Akses)
- Richard Strauss/Salome, (Erkin ve Saadet İkesus)
- Ludwig van Beethoven/Fidelio, (Erkin ve Akses)
Ödülleri ve Nişanlar
- 1950 Fransız Milli Eğitim Bakanlığı Palm Academique Nişanı,
- 1959 Fransa Legion d’Honneur Chevalier (şövalye) nişanı
- 1963 İtalyan Cumhuriyeti Liyakat Nişanı.
- 1970 Fransa Legion d’honneur “Officier” (subay) nişanı
- 1971 Türkiye Cumhuriyeti devlet sanatçısı ünvanı
- 1991 Sevda – Cenap And Müzik Vakfı Onur Ödülü altın madalyası
- PTT, 1985 senesinde besteci adına bir pul çıkartmıştır.