BOCCIONI, Umberto (1882-1916)
İtalyan ressam ve heykelci. Fütürizm’ in (Gelecekçilik) plastik sanatlar alanındaki kuramcısıdır.
19 Ekim 1882’de Calabria bölgesindeki Reggio kasabasında doğdu. 1898’de Roma’ya gitti, Balla’nın resim atölyesine girdi, 1902’ye değin onunla çalıştı. 1906’da Paris, Berlin, St. Petersburg (bugün Leningrad) gibi başkentleri gezdi. 1907’de Milano’ya yerleşti ve ressam Carra ile Russolo’yu tanıdı. Onlara Balla ile Severini’nin de katılmasıyla Fütürist Resmin Bildirgesi’ni hazırladı. Fütürizm’e ilişkin tartışmalara girdi; sanat merkezlerini gezerek aralarında Apollinaire ve Kübist sanatçıların da bulunduğu ünlü kişilerle tanıştı. 1912’de Fütürist Heykelin Teknik Bildirgesi’ ni yayımladı. Uluslararası Fütüristler Sergisi’ne katıldı. 1915’te heykellerini Paris’te sergiledi. I.Dünya Savaşı’nda gönüllü olarak İtalyan ordusuna katıldı. Verona cephesinde attan düştü, aldığı yaralar sonucu 16 Ağustos 1916’da Sorte’de öldü.
Boccioni’nin ilk önemli yapıtları, günün geçerli sanat anlayışlarından kendini kurtarma çabalarını yansıtır. Bunlarda o dönemin üslubu Yeni Sanat’tan (Art-Nouveau) gelen biçimlendirme anlayışı ile Yeni İzlenimcilik’in (Neo-Empresyonizm) noktalamacılığının etkisi görülür.
Fütürizm’in başlangıcı sayılan 1910 ve 1911 yıllarında Boccioni İzlenimcilik’e dayanan anlayışlarda eksikliği duyulan dinamik ve sağlam bir resim yapısı aramaktadır. Sağlamlığı, daha önce bu deneyi yaşamış olan Kübizm’de görür. Dinamizmi ise, bir anlamda hareket demek olan zaman boyutunu resme geçirmekle sağlayacaktır.
Boccioni’nin kuvvetçizgilerine (linee forze) dayanan hareket anlayışı, Bergson’un Matiere et memoire (“Madde ve Bellek”) adlı kitabından kaynaklanır. Buna göre hareket, göreli ve mutlak olmak üzere ikiye ayrılır. Göreli hareket, gözlemlenen nesnenin insanın bakış açısına göre değişebilen gerçek hareketidir. Mutlak hareket ise, nesnenin kendi iç yapısında bulunan ve nesneyi gözleyen kişinin zihin durumları ile değişebilen bir harekettir. Boccioni resimdeki dinamizmi, sanatçının zihin durumunu yansıtan mutlak harekete özgü kuvvet çizgileri ve göreli hareketlerin birbirini izleyen aşamalarının yan yana getirilmesi ya da üst üste çakıştırılması ile elde eder.
Bütün bu duygusal ve düşünsel yakıştırmalara karşın Boccioni’nin elde ettiği biçimsel sonuç, ancak soyutlanmış ve genelleştirilmiş bir hareket kavramının hareketli kıldığı bir resim yüzeyinden başka bir şey değildir.
Boccioni, Fütürizm’in ilkelerini 1913-1914 arasında yaptığı heykellerinde, resme oranla daha güçlü bir biçimde yansıtmış, hareketin mekân içindeki sürekliliğini daha tutarlı olarak ortaya koymuştur. Bunlarda alçı, cam, demir ve tahta gibi çeşitli malzemeleri bir arada kullanmıştır.
Boccioni kısa süren sanat yaşamının son döneminde Geç İzlenimcilik’e (Post Empresyonizm) özellikle de Cezanne’a yönelmiştir. Bu, gerek Fütürizm’ in, gerekse Boccioni’nin bireysel gelişim çizgisinin en az çeyrek yüzyıl gerisinde kalmış ve çoktan aşılmış olan plastik değerlere bir geri dönüş olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Resim: Lutto, 1910, (“Yas”); Cittâ que sale, 1910, Modern Sanatlar Müzesi, New York, (“Kent Uyanıyor”); Rissa in galleria, 1910, (“Galeride İsyan”); Çağdaş Idol, 1910; Baskın, 1911; Le Forze di una strada, 1911, (“Bir Sokağın Güçleri”); Stati d’animo: Gli Addii, Quelli che vanno, Quelli che restano, 1911, (“Aklın Durumları: Vedalar, Gidenler, Kalanlar”); Materiâ, 1912. Heykel: Sviluppo di una bottiglia nello spazio, 1912-1913, (“Bir Şişenin Mekân içindeki Gelişimi”); Forme uniche della continuita nello spazio, 1913, (“Sürekliliğin Mekân İçindeki Kendine Özgü Biçimleri”); Dinamismo di un footballer, 1913, Modern Sanatlar Müzesi, New York, (“Bir Futbolcunun Dinamizmi”); Dinamismo di un ciclis-ta, 1913, Modern Sanatlar Müzesi, New York, (“Bir Bisikletçinin Dinamizmi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi