BAGEHOT, Walter (1826-1877)
İngiliz sosyal bilimci, yazar. İngiltere’de sosyal psikoloji ve siyaset psikolojisinin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
3 Şubat 1826’da Langport’ta doğdu, 24 Mart 1877’de aynı yerde öldü. Babası bankacı, annesi ise büyük bir bankacının kız kardeşi idi. Yükseköğrenimini yaptığı Bristol College’da, 1839-1842 arasında birlikte çalıştığı etnolog J.C.Prichard’dan etkilendi. 1848’de Londra’daki University College’dan master derecesi aldı. 1851’de Paris’te, “Letters of the French Coup d’Etat” (“Fransız Hükümet Darbesi’nin Mektupları”) başlığı altında Napoleon darbesine ilişkin makalelerini yayımladı. Daha sonra Ingiltere’ye dönerek babasının bankasında çalışmaya başladı. Bu yıllarda Ingiliz edebiyatçıları üzerine denemeler yazdı. 1858’de Economist dergisinin sahibinin kızıyla evlendi. 1860’ta baba Wilson’m ölümünden sonra, derginin yönetimini eline aldı ve bu işi ölümüne değin sürdürdü.
Bagehot, 1867’de yayımlanan The English Cons-titution (“Ingiliz Anayasası”) adlı kitabında ülkenin kurumsal yapısındaki gerçek ve biçimsel iktidar odakları ayrımını ve somut siyasal kurumların işleyişini incelemiştir. Kitlelerin yönetilmesi gerektiğini düşünen Bagehot, “güçler ayrılığı” ilkesinden çok “güçler birliği” ilkesini savunmuş, yasama ve yürütme organlarını birleştiren bir bağ olarak “kabine hükümeti” kuramını ortaya atmıştır. Bagehot, sistemin etkin işleyişi açısından. Krallık ve Lordlar Kamarası gibi geleneksel siyasal biçimlerden yararlanmanın önemini vurgulamış ve Ingiltere’deki siyasal kurumla-rm ulusal bir siyasal psikolojinin oluşumu ile olan ilişkisini ortaya kovmuştur.
Bagehot, 1872’de yayımlanan Physics and Politics (“Fizik ve Politika”) adlı kitabında özgün bir yaklaşımla, Darwin’in evrim kuramı ile Tylor veLubbock’ un yeni etnografik çalışmalarının sonuçlarım siyaset alanına uygulamıştır. Önemli bir sosyal psikoloji yapıtı olarak değerlendirilen bu çalışmasında, evrim ve doğal ayıklanma gibi antropolojik kavramlardan yola çıkarak, gelenek ve başkaldırı, yenilik ve taklit, çatışma ve tartışma gibi olguların insanlık tarihinin gelişimi açısından oynadığı rolü incelemiştir.
Bagehot, para ve bankacılık konularına ilişkin görüşlerini, 1873’te yayımlanan Lombard Street (“Lombard Sokağı”) adlı kitabında ortaya koymuştur. Bu çalışmasında, Ingiliz bankacılık sisteminin işleyişini sergilemiş, Bank of England’m işlevini yeni bir yaklaşımla ele alarak, bu bankanın tüm bankacılık sisteminin ihtiyat akçelerini muhafaza etmesi gerektiğini savunmuştur.
Bagehot’un en önemli katkılarından biri iktisat politikası alanında olmuştur. Siyasal yapılara yaklaşımında olduğu gibi, iktisat kuramı konusunda da mutlak geçerliğe sahip, soyut kavramlara karşı çıkmıştır. Bagehot iktisat alanındaki makalelerinin toplandığı Economic Studies adlı kitapta, Klasik İktisat Okulu’nun bazı kuramlarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini savunmuştur. Klasik iktisatçıların kuramlarının evrensel ve sonsuza değin geçerli olmadığım, belirli bir zaman kesitindeki İngiltere ekonomisinin işleyişini açıkladığını öne sürmüştür. Ekonomi politik bilimini “science of business” (işletme bilimi) olarak tanımlayan Bagehot, genel iktisat teorisi ile ekonominin güncel işleyişini bağdaştırmaya çalışmıştır.
iktisat bilimim ulusal ekonominin gereksinimleri doğrultusunda kullanmayı amaçlayan Bagehot’un iktisat yazıları A.Smith ve D.Ricardo öncülüğündeki Klasik İktisat Okulu’na karşı gelişen muhalefete katkıda bulunmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): The English Constitution, 1867, (“İngiliz Anayasası”); Physics and Politics, 1872, (“Fizik ve Politika”); Lombard Street, 1873, (“Lombard Sokağı”); Economic Studies, (ö.s.), 1880, (“Ekonomik Araştırmalar”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi