HESS, Walter Rudolf (1881-1973)
İsviçreli fizyoloji bilgini. Beynin elektriksel uyarımına ilişkin temel araştırmalarıyla Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü’nü kazanmıştır.
17 Mart 1881’de Frauenfeld’de doğdu, 12 Ağustos 1973’te öldü. 1900’de başladığı tıp eğitimini Lausanne, Berne, Berlin, Kiel üniversitelerinde sürdüren Hess, 1906’da Zürih Üniversitesi’nden mezun oldu ve 1906-1908 arası oftalmoloji alanında uzmanlaşarak 1912’ye değin serbest hekim olarak çalıştı. 1912’de Bonn Üniversitesi’nde fizyoloji alanında çalışmaya başlayan Hess, 1917’de fizyoloji profesörü olarak atandığı Zürih Üniversitesi’ne bağlı Fizyoloji Enstitüsü’ndeki görevini emekli olduğu 1951 yılma değin sürdürdü. Nörofizyoloji konusundaki değerli araştırmaları nedeniyle birçok üniversiteden onursal doktora alan Hess, iç organların işleyişini düzenleyen beyin mekanizmalarına ilişkin çalışmaları nedeniyle 1949’da Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü’nü Egas Moniz’le paylaştı.
Hess’in 1910’ların sonlarından başlayarak emekliliğinden sonraki yıllarda da sürdürdüğü araştırmaları, iç organlann işleyişini düzenleyen otonom sinir sisteminin beyindeki işlevsel temsilini (örgütlenme biçimini) aydınlığa kavuşturmaya yönelikti. Çeşitli salgılamaları, sindirimi, kalp atışını ve solunumu düzenleyen ya da etkileyen, organizmanın stres durumundaki tepkilerini örgütleyen otonom sinir sisteminin beyinden kaynaklanan sempatik ve parasempatik dallarını incelemeye başlayan Hess, bu amaçla beyinde özellikle arabeyin (diensefalon) bölgesinin nöro-fizyolojik etkinliğini sistematik bir biçimde araştırdı. Bu bölgede otonom sinir sistemi ve hormon salgılamaları bakımından önemli olan hipotalamusun işlevsel ve yapısal özelliklerini ince iğne elektrotlar aracılığıyla inceledi. Kedi ve köpeklerde yerlerinden oynamayacak bir biçimde kafatasına tutturulmuş uçları dışında tümüyle yalıtılmış elektrotlar aracılığıyla beynin elektriksel uyarımı sonucu otonom sinir sisteminde, hedef organlarda ya da organizmanın tümünde gerçekleşen değişiklikleri gözledi. Deney sonrası, elektriksel uyarım için kullandığı elektrota kuvvetli bir akım vererek dokuyu hasarlayan ve böylelikle hazırladığı beyin atlasından uyarılan noktanın yerini saptayan Hess, çeşitli organların etkinliklerinin beyinde nasıl düzenlendiğini ortaya çıkardı. Beynin başta hipotalamus ve talamus olmak üzere değişik bölgelerinin işlevsel ve yapısal özelliklerinin anlaşılmasında önemli bir katkıda bulunduğu gibi, beynin uyarılmasıyla uyku, kızgınlık, stres gibi psikofizyolojik olguların nasıl gerçekleştirilebileceğini gösterdi.
Hess’in değerli araştırmalarına başladığı döneme değin, Fritsch ve Hitzig gibi araştırmacıların öncü çalışmaları dışında elektrofizyoloji alanında beynin işlevlerine ilişkin araştırmalar, genellikle sinir sisteminin değişik düzeylerindeki sinirsel etkinliklerin elektriksel kayıtlarına dayanmaktaydı. Titizlikle hazırlanmış bir beyin atlası ile birlikte ele alındığında elektriksel uyarımın da beynin yapısı ve işlevsel organizasyonu konusunda önemli bilgiler ortaya çıkaracağını gösteren Hess, geliştirdiği uyarım yöntemleriyle nörofizyoloji alanında bir çığır açmış, bulgularıyla fizyolojiyle psikoloji arasında bir köprü oluşturmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Die Regulierung des Blutkreislau-fes, 1930, (“Kan Dolaşımının Düzenlenmesi”); Die Regulierung der Atmung, 1931, (“Solunumun Düzenlenmesi”); Die funktionelle Organisation des vegetativen Nervensys-tems, 1948, (“Vejetatif Sinir Sisteminin İşlevsel Yapısı”); D as Zvıischenhirn, 1949, (“Arabeyin”); Psycholoeie in biologischer Sicht, 1962, (“Biyoloji Açısından Psikoloji”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi