HİS, Wilhelm (1831-1904)
isviçreli anatomi, embriyoloji ve dokubilim uzmanı. Doku ve hücrelerin oluşumuna yönelik çalışmalarıyla özellikle sinir sistemi embriyolojisinin öncülerindendir.
9 Temmuz 1831’de Baseİde doğdu, 1 Mayıs 1904’te Leipzig’de öldü. 1849’da BaselÜniversitesi’nde başladığı tıp öğrenimini Almanya’da sürdürerek, Berlin Üniversitesi’nde Johannes Müller, Würzburg Üniversitesi’nde Rudolf Virchow ve Albert von Kölliker gibi değerli hocaların öğrencisi oldu. Daha sonra ülkesine dönerek, 1855’te diplomasını aldığı Basel Üniversitesi’nde ertesi yıl öğretim görevliliğine, 1857’de de anatomi ve fizyoloji profesörlüğüne getirildi. 15 yıl bu görevde kaldıktan sonra, 1872’de Leipzig Üniversitesinin anatomi profesörlüğü çağrısını kabul ederek Almanya’ya gitti. Ölümüne değin ders verdiği Leipzig Üniversitesi’nde, o dönemin en ileri araştırma birimlerinden biri olan Anatomi Enstitüsü’nü kurup yöneticiliğini üstlenen His, ayrıca Almanya’daki birçok bilimsel kuruluşun örgütlenmesinde görev almış ve başkanlığım yürütmüştür.
29 Aralık 1863’te BasePde doğan, 10 Kasım 1934’te Wiesental’de ölen oğlu Wilhelm His de, kalp anatomisinde uzmanlaşmış ünlü bir hekimdir. 1907-1926 arası Berlin Üniversitesi’nde .iç hastalıkları profesörü olarak görev yapmış, 1893’te, kalbin kulakçıklarından karıncıklarına doğru uzanarak kasılma im-pulslarmı ileten özel kas liflerini (His demeti) tanımlamıştır.
His, canlıların vücudundaki değişik dokuların embriyon aşamasındaki, özellikle gastrula evresindeki oluşumunu ve gelişmesini konu alan “histogenez” çalışmalarının öncüleri arasında anılır. 1866’da, mikroskop altında incelenecek dokudan art arda çok ince kesitler almaya yarayan “mikrotom”u gerçekleştirerek dokubilim (histoloji) laboratuvarlarma değerli bir araç kazandıran His, endotelyum (içkaplar tabaka) kavramının ve teriminin de yaratıcısıdır. Vücudun bütün dış ve iç yüzüylerini kaplayan gerçek epitelyumdan daha değişik yapıda bir epitelyumun varlığını gözlemleyerek “endotelyum” adını verdiği bu dokunun özellikle kan ve lenf (akkan) damarlarının iç duvarını kapladığını ve sıvı akışını kolaylaştırdığını açıkladı. 1883’ten sonra sinir sistemini oluşturan doku ve hücreler üzerinde yaptığı çalışmalar, özellikle sinir liflerinin “nöroblast” adım verdiği sinir hücrelerinden geliştiğini öne süren savı ise, sinir hücresini (nöron) tüm sinir sisteminin temel birimi olarak kabul eden nöron kuramının doğuşunu hazırlamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Die Haute und Höhlen des Körpen, 1865, (“Vücut Dokuları ve Boşlukları”) Anatomie menscblicher Embryonen, 3 cilt, 1880-1885, (“İnsan Embriyonunun Anatomisi”); Die anatomiscbe Nomenklatur, 1895, (“Anatomi Adlandırması”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi