ZÜBEYDE HANIM, Mustafa Kemal’in annesi (Selânik 1865 ?-İzmir 1923).
Sarıgöllü Safizade Hacı Feyzullah Ağa’nın kızıdır. Ailenin ilk kuşakları Orta Anadolu’dan göç ederek Selanik’in batısında, Arnavutluk sınırı yakınlarına yerleştirilen yörüklerdi. Zübeyde Hanım Selânik’te akrabalarının yanında yaşadığı sırada, kendisinden yirmi yaş büyük, Ali Rıza Efendi ile evlendi. Ali Rıza Efendi Gümrük Muhafaza Teşkilâtında küçük bir memurdu. Bu evlenmeden, beş çocuk dünyaya getirdi: Fatma, Ömer, Naciye, Mustafa, Makbule. Çocukların ilk üçü daha bebeklik çağında öldü. Ali Rıza Efendi öldüğü zaman Mustafa Kemal henüz ilkokul çağmdaydı. Zübeyde Hanım yalnız kalınca Hacı Süleyman Efendinin Langaza yakınındaki çiftliğinde kâhyalık yapan kardeşi Hüseyin Ağaya sığınmak zorunda kaldı. Bir süre sonra da oğlunun okula gidebilmesini sağlayabilmek için Selânik’e döndü.
Atatürk, Çanakkale Savaşından İstanbul’a dönünceye kadar Zübeyde Hanım kızıyle birlikte Selanik’te kaldı. Bu tarihten sonra Mustafa Kemal, annesini ve kızkardeşini İstanbul’a çağırarak Akaretlerde bir eve yerleştirdi. 1919’da oğlundan ayrılmak zorunda kalan Zübeyde Hanım onu ancak Ankara’da Devlet başkanı olarak görebildi. Ankara’da, oğlunun yanında pek kısa bir süre yaşayabildi. 1923’te tedavi edilmek ve dinlenmek için gittiği İzmir’de öldü.