Abbas-ı Servani Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ABBAS-I SERVANİ
 
Bâbürlü Hükümdarı Celâleddin Ekber Şah zamanında (1556-1605) yaşamış Afgan asıllı tarihçi.

Babası Şeyh Ali. dedesi ise Şeyh Bayezid’dir. Delhi sultanlarından Behlûl-i Lûdî devrinde Servânî ailesine Benûr kasabasında 2000 bikalık bir arazi tahsis edildi. Fakat bu arazi 1526’daki Panipat Meydan Savaşı’ndan sonra ellerinden alınınca aile malî sıkıntı içine düştü. Afgan asıllı Delhi Sultanı Şîr Şah, Bâbürlü Hükümdarı Hümâyûn’u 1545 yılında Kannûc’da mağlûp ettikten sonra malî alanda önemli ye­nilikler ve toprak reformları yaptı. Şeyh Bayezid’e de eski arazisini iade etti. Şîr Şah’ın oğlu ve halefi İslâm Şah da Servânî ailesinin eski hukuku­na saygı gösterdi. Daha sonra Hümâ­yûn tekrar Kuzey Hindistan’a hâkim olunca. Abbas babasından kalan top­rakları kaybetti ve Seyyid Hamîd’in himayesine girerek Bâbürlü Celâled­din Ekber Şahın maiyetinde yer aldı. Ölüm tarihi kesin olarak bilinmemek­tedir.

Abbâs-ı Servânî, Celâleddin Ekber Şahın emri üzerine 1582 yılında, da­ha çok Tarîh-i Şîr Şâhî adıyla bilinen Tuhie-i Ekber Şahi’yî kaleme aldı. Eser Bâbürlüler’in en önemli rakibi Afganlı Şîr Şah’ın hayat hikâyesinden ibaret olup yanlış ve eksik bilgilerle doludur. Abbâs-ı Servânî Târih-i Şîr Şâhî’yı yazarken Servânî ailesinin ileri gelen simalarından derlediği bilgilere dayanmıştır. Eserin yazmaları hakkın­da H. Ethe geniş bilgi vermektedir. Mazhar Ali Han tarafından 1805’te Urduca’ya tercüme edilmiş olan eseri Garcin de Tassy Urdu­ca’dan Fransızca’ya çevirmiştir. H. M. Elliot ve J. Dovvson’un Hindistan tarihiyle ilgili yüz elli dört eserden iktibaslarla derledikleri ki­tapta, Tuhfe-i Ekber Şûhî’nln E. C. Bayley tarafından yapılmış kısmî İngi­lizce bir tercümesi de yer almaktadır. Ayrıca İmâmüddin tarafından eserin ilmî bir neşri yapılmıştır.

Bibliyografya
 
1- Abbas-ı Servânî. Tuhfe-i Ekber Şâhî (nşr. İmâmüddin), Dakka 1964.
2- H.M.Elliot-J. Dowson, The History of Indİa as told by its own Historians, London 1867-77.
3- Y. Hikmet Bayur, Hindistan Tarihi, Ankara 1947.
4- Storey. Persian Literatüre, London 1970.
5- H. Siddiqui, History of Şher-Şhâh Sür, Aligarh 1971.
6- H. Siddiqui, “Abbâs Sarwânin, EF Suppl” (İng). I, 1-2.
7- S.A.V. Rızvî. Religious and Intellectual History of the Mustims in Akbar’s Reign, New Delhi 1975.

TDV İslam Ansiklopedisi