Abbasiler Döneminde Hadis
Hicrî ikinci yüzyıla girerken Halife Ömer b. Abdülazîz tarafından resmen başlatılan hadislerin tedvîn’i hareketi ZührFden sonra gelişerek devam etmiş, Abbâsîler’in ilk yıllarından itibaren belli başlı İslâm ülkelerinde tasnif faaliyetleri hız kazanmıştır. Bu faaliyetlerin günümüze ulaşan en eski önemli ürünü. Medineli Mâlik b. Enes’in el-Muvatta adlı eseridir. Bundan bir müddet önce Ma’mer b. Râşid tarafından Mekke’de meydana getirilen ve tasnif devrinin ilk mahsulü sayılan el-Câmic, Ma’mer’in talebesi Abdürrez-zâk es-San’ânfnin el-Muşannef adlı eserinin içinde günümüze kadar gelmiştir. Ebû Dâvûd et-Tayâlisfnin ei-Müsned’l Ebû Bekir b. Ebü Şeybe’nin el-Muşannefl ihtiva ettiği 40.000’e yakın hadis ile Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’i ve Dârimrnin el-Müsned veya daha yaygın söylenişi ile es-Sünen’i, hicrî III. yüzyılın ilk yarısında meydana getirilen en önemli eserlerdir. Bu yüzyılın daha çok ikinci yarısında yazılan ve “Kütüb-i Sitte” diye şöhret bulan Buhârî ve Müslim’in el-Câirücuş-şahîh’leri ile İbn Mâce, Ebû Dâvûd, Tirmizî ve Nesârnin es-Sünen’leri bu sahadaki eserlerin en önemlileri olarak kabul görmüştür. Bu orijinal eserlerden sonra IV. (X.) asırda meydana getirilen hadis kitaplarının belli başlıları, Ebû Ca’fer et-Tahâvi’nin Ma’âni’l-âşâr’ı. İbn Hibbân’ın Şahîh’l Taberânfnin üç Mu’cem’i, Dârekutni’nin es-Sünen’i-dir. Bu asırda meydana getirilen değişik çalışmalardan biri de, Ebû Dâvûd’un es-Sünen”ın şerhetmek maksadıyla Ebû Süleyman el-Hattâbrnin kaleme aldığı Me’âlimü’s-Sünen’dir. Bu eser ilk yazılan hadis şerhi olarak bilinmektedir. V. (XI.) yüzyılın kayda değer iki önemli eseri. Hâkim en-Nİsabûrînin el-Müstedrek’ı ile Beyhakî’nin es-Sünenü’l-kübtâ’sıdır. Sahabenin hal tercümesine dair ilk önemli eserlerden biri olan İbn Abdülberr’in el-İstîcâb’ı da bu devirde meydana getirilmiştir. VI. (XII.) yüzyılda başlayan derleme çalışmalarının zikre değer bir mahsulü olarak da Hüseyin b. Mes’ud el-Begavî’nin Şerha’s Sünne ve Meşâbîhu’s-Sünne adlı eserlerini zikretmek mümkündür.
- Abbasilerde İlim ve Kültür Hayatı
- Abbasilerde Dil ve Edebiyat
- Abbasilerde İslami İlimler (Tefsir ve Kıraat)
- Abbasilerde İslami İlimler (Hadis)
- Abbasilerde İslami İlimler (Fıkıh)
- Abbasilerde İslami İlimler (Kelam)
- Abbasilerde İslami İlimler (Tasavvuf)
- Abbasilerde (Cebir, Geometri, Mantık vb.) İlimler ve Tercüme Faaliyetleri
- Abbasilerde Mantık ve Felsefe
- Abbasilerde Tıp İlmi
- Abbasilerde Astronomi
- Abbasilerde Matematik İlmi
- Abbasilerde Kimya İlmi
- Abbasilerde Tarih İlmi
- Abbasilerde Coğrafya İlmi
- Abbasilerde Sanat
- Abbasilerde Sanat (Mimari, Sivil, Cami Mimarisi)
- Abbasilerde Sanat (Minyatür, Hat ve Tezhip)
- Abbasilerde Sanat (El Sanatları)
- Abbasilerde Sanat (Çini ve Seramik)
TDV İslam Ansiklopedisi