ABDULLAH b. UBEYD
Abdullah b. Ubeyd el-Enîsî (ö. 200/815-16) Abbasîler devrinde Bağdat’ta yaşamış olan bir müneccim.
Halife Hârûnürreşîcl’in müneccimi olan Abdullah’ın hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Adının bazı kaynaklarda Abdullah b. Ubeydullah el-Enîsî veya el-Esenî şeklinde yazıldığı görülmektedir. Kendi ifadesinden ve halifenin maiyetinde bulunmasından, Bağdat’ta zamanının en seçkin müneccimi olduğu anlaşılmaktadır. Hârûnürreşid’in, hayatın bütün hal ve safhalarında geçerli olan zîc’leri İhtiva edecek şekilde bir fal kitabı hazırlatmasını vezirinden istemesi üzerine, Bizans, İran, Hindistan ve başka memleketlerden pek çok müneccim Bağdat’a davet edilmiş ve astrolojiyle ilgili Yunanca ve Hintçe kitapları çok iyi tanıyan Abdullah b. Ubeyd’in başkanlığında bir heyet tarafından halifenin istediği kitap telif edilmiştir. Kitâbü’l-Fâli’l-mu’teber vaz’u’l-hukemâ ve’l-‘ulemâ’li-ecli ‘l-Halîfe Hârûnirreşîd ve fîhi cemîcu hava1ici’n-nâs ve ağrâzu-hüm ve matîûbühüm adını taşıyan bu eser, on iki hayvanlı burç işaretlerine dayanarak on iki bölüm üzerine kurulmuş ve her bölüm yine on iki kısma ayrılıp yüz kırk dört soru ve cevaptan oluşmuştur. Yazma nüshaları Süleymaniye Kütüphanesi ve British Library’de (nr. 9607) bulunmaktadır.
Bibliyografya
1- H. Suter, Mathematiker, Leipzig 1900.
2- Sezgin, GAS, VII, 110-111.
3- P. Kunitzsch, “Zum Liber Alfadhol eine Nachlese”, ZDMG, 118 (1968). [262]