SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI
Osmanlı Devleti, Almanya tarafından âdeta zorla itildiği I. Dünya Savaşı’ndan müttefikleriyle birlikte yenik çıkmış ve 30 ekim 1918 günü Mondros Ateşkes Antlaşması’m imzalamak zorunda kalmıştı.
Osmanlı Devleti, 22 nisan 1920 günü San Remo’daki barış konferansına davet edildi. Osmanlı Devleti’nin temsilciler heyeti, eski sadrazamlardan Tevfik Paşa’nın başkanlığında İçişleri bakanı Reşit, Millî Eğitim bakanı Rumoğlu Fahrettin beylerle, Bayındırlık bakanı Cemil ve Bahriye bakanı. Mahmut Muhtar paşalardan kuruluydu; danışman ve sekreterlerle birlikte heyete katılanların sayısı 29’u buluyordu.
İtilâf Devletleri’nin daha önce hazırladıkları ve Osmanlı Devleti temsilcileri tarafından İstanbul’a gönderilen antlaşma metni, Yıldız’da, padişahın huzurunda toplanan Saltanat Şûrası’nda müzakere edildi. Müzakereler sonunda antlaşmanın Osmanlı Devleti adına imzalanması kararlaştırılmıştı.
Baştemsilci Tevfik Paşa’nın «bağımsızlık ve devlet kavramlarıyle bağdaşmaz» bulduğu Sevr Barış Antlaşması, aralarında Ermenistan Cumhuriyeti temsilcisi ATetis Aharönyan’ın da bulunduğu 13 Müttefik Devlet temsilcileriyle birlikte, Osmanlı Devleti adına, Ayan Meclisi üyeleri Hâdi Paşa ve Tevfik Bey’le, Osmanlı Devleti’-nin Bern fevkalâde temsilcisi ve murahhas elçisi Reşat Halis Bey tarafından 10 ağustos 1920 günü imzalandı. Ancak, bu antlaşma türk ulusunca benimsenmeyecek ve yürürlüğe girmeyecekti. Gerçekten de, Osmanlı Devleti temsilcilerinin barış konferansına davet edildikleri günün (22 nisan 1920) ertesinde, Ankara’da Büyük Millet Meclisi ilk toplantısını yapıyor, 30 nisan 1920’de de Avrupa devletleri Dışişleri bakanlarına gönderilen notalarla TBMM Hükûmeti’nin kuruluşu duyuruluyordu. Bunun anlamı şuydu: Anadolu’da yeni bir türk devleti doğmuştur ve bu devlet, Osmanlı Devleti’nin yapacağı barış antlaşmasıyle bağlı tutulamayacaktır.
Bu duyuru ile de yetinilmiyor ve TBMM, 7 haziran 1920’de kabul ettiği kanunla «İstanbul’un işgali tarihi olan 16 mart 1920’den itibaren Büyük Millet Meclisi’-nin tasvibi dışında İstanbul’ca yapılmış ya da yapılacak bütün antlaşma ve sözleşmelerin yok sayılacağını kararlaştırıyordu.
Sevr Barış Antlaşması, bir önsözü izleyen ve 13 bölüme ayrılan 433 maddeden oluşuyordu.
İmparatorluğun bölüşülme belgesi olan bu antlaşmaya göre, Çatalca’ya kadar bütün Trakya, Ege adaları ve İzmir Yunanistan’a, Suriye ye Kilikya Fransa’ya, I-rak ve Filistin İngiltere’ye, Edremit’ten Kilikya’ya kadar bütün sahil şeridi ve Antalya ile birlikte 12 ada İtalya’ya veriliyor, doğuda bağımsız bir Ermenistan, güneydoğuda Kürdistan kuruluyordu. İstanbul ve Boğazlar İngiltere ile müttefiklerinin işgali altına girecek, Boğazlar’ın yönetim ve denetimi milletlerarası bir komisyona verilecekti. Kapitülasyonlar daha da ağırlaştırılmış olarak yeniden yürürlüğe konulacaktı. Osmanlı Devleti’nde askerlik hizmeti kaldırılacak, ancak 50 000 kişilik bir ordu bulundurulabilecekti. Liman, nehir ve demiryolları da milletlerarası bir denetime bağlanıyordu. Ayrıca Osmanlı Devleti savaş tazminatı ödemekle yükümlendirilmişti. Fakat padişah adına imzalanan bu antlaşma, türk ulusu adına hiç bir zaman onaylanmadı.