Abdülkerim-i Munşi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ABDÜLKERİM-İ MÜNŞİ

Münşî Mevievî Muhammed Abdülkerîm el-Alevî (ö. 1851) Leknev veya Kanpûr’da yaşamış bir Hint-İran tarihçisi. Hayatı hakkında bilgi yoktur. Tarih araştırmalarına olan merakı sebebiyle Süyütrnin Târîhu’l-hulefâ ve Târihu Mışr adlı eserlerini Arapça’dan Farsça’ya çevirmiş. İbn Hallikân’ın Ve/eydf’ının Farsça kısaltılmış bir tercümesini hazır­lamıştır. Ayrıca İngilizce’den Farsça ve Urduca’ya astronomi ve coğrafya eser­leri tercüme ettiği gibi, Bengal tarihiyle ilgili bir eserle bazı hikâye kitapları da çevirmiştir.

Eserleri.

1- Muhârebe-i Kabil ve Kandehâr , Ge­neral Pollock’un seferine kadar Afgan-İngiliz savaşlarını anlatmaktadır. Yazar, eserin ilk müsveddelerini hazırladıktan sonra Münşî Kasım Canın “Şehname” tarzındaki Ekbemâme’sini incelemiş, ondan bazı pasajlar alarak eserine ilâ­velerde bulunmuş ve düzeltmeler yap­mıştır.
2- Târih-i Pencâb Tuhfeten li’l-ahbâb  Müellif, Sih savaş­larını anlattığı bu eserinde kaynak ola­rak İngiliz memurlarının ifadelerini ve çağdaş Urdu dilinde basılmış gazete­leri kullanmıştır. Eser, Sih dönemi Pencap’ının gelirlerine ait bir raporu, Sih antlaşma metinlerini, Pencap’taki İngi­liz umumi bildirilerinin metin veya özet­lerini ve bazı nâdir dokümanları ihti­va eder.
3- Târih-i Ahmed veya (Târîh-i Ahmedşâhî) [ Şücâü’l-mülk Dürrânî’nin Ludhiana’yı terkedişi-ne ve 1840’ta İngiliz hükümetinin yardı­mıyla tahtı tekrar ele geçirmesine dair­dir. Yazar daha sonra Dürrânîier’in tam bir tarihini yazmaya karar vermiş, Za­man Şah’ın saltanatının ortalarına ka­dar (1797) olan kısmı için İmâmüddin’in yazdığı Hüseyinşâhî’yi (Târîh-i Hüsey­nî) esas almıştır. Eserin devamında Abdâlîler’in şeceresi verildikten sonra Ah­med Şah’ın ve onun haleflerinin dönemi ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Her üç eser Farsça yazılmış ve taş baskısı ola­rak neşredilmiştir.

Abdülkerîm-i Münşî’nin Târih-i Ahmed ile Muhârebe-i Kabil ve Kandehâi adlı eserleri, bir Afganistan tarihi olan Sirâcü’t-tevârih’in  kay­nakları arasındadır. Târih-i Ahmed, Mîr Vâris Ali Seyfi tarafından Vâki cât-ı Dürrânî adıyla Urduca’ya da tercüme edil­miştir.

Bibliyografya
 
1- Storey, Persian Literatüre, London 1970, 11/1.
2- O. Mann. “Qvellenstudien zur Geschichte des Ahmed Sâh Durrânî”, ZDMG, Lll (1898).
3- E. Berthels. “Mu­hammed Abdülkerim”, İA, VIII, 490-491.
4- Mohammad Shafi, “Abd al-Karîm Munshî”, El (İng.), I, 72.
5- N. H. Zaidi. “Abd al-Karim ‘Alavi”, Elr,I, 121.

TDV İslâm Ansiklopedisi