ABDÜLMÜ’MİN el-HÛYÎ XII. yüzyıl sonlarıyla XIII. Yüzyılın ilk yarısında yaşadığı kabul edilen Anadolu Selçuklu nakkaşı.
Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde korunan Ayyûkî’ye ait Varka vü Gülşâh adlı Farsça mesnevinin minyatürlerini yapan sanatkârdır. Eserdeki yetmiş bir minyatürden bir tanesine (vr. 58b) yazdığı “Amel-i Abdülmü’min b. Muhammed en-Nakkâş el-Huveyyi” ibaresinden. XI. yüzyıl ortalarında Türkler’in eline geçen ve bu asırlarda Huvey şeklinde telaffuz edilen Azerbaycan’daki Hoy şehrinden olduğu anlaşılmaktadır. Hakkında pek çok araştırma ve inceleme yayımlanmış olan bu yazmanın müstensihi ve istinsah tarihi bilinmemektedir. Kitabın Osmanlı öncesine ait cildinden ve tipik Anadolu Selçuklu ne-sihi hattından, bir Anadolu Selçuklu eseri olduğu anlaşılmaktadır. Uygur üs-lübundaki minyatürlerinin tam benzerlerine de yine Selçuklu yazmaları ile seramiklerinde rastlanmaktadır. Nakkaş Abdülmü’min el-Hüyfnin, Konya Karatay Medresesi’nin 651 (1253) yılında tanzim edilen vakfıyesindeki elli şahit arasında, ismi başlarda yer alan ve taşıdığı “Eş-şeyh” unvanından o tarihte yaşlı olduğu anlaşılan Şeyh Abdülmü’min b. Muhammed el-Hûyî ile aynı şahıs olabileceği ileri sürülmektedir.
Bibliyografya
1- Filiz Çağman-Zeren Tanındı, Topkapı Sarayı Müzesi İslâm Minyatürleri, İstanbul 1979.
2- Ahmed Ateş, “Un Vieux Poeme Romanescnıe Persan: Recit de Warkan et Gulshâh”, Ars Orientaiis, IV, Washington 1961.
3- A. S. Melikian-Chirvani. “La Roman de Varcjve et Golshah”, Arts Asiatiqves, numero special, Paris 1970.
4- M. Kemal Özergin. “Selçuklu Sanatçısı Nakkaş Abdülmü’min el-Hayî Hakkında”, TTK Belleten, XXXIV/134 (1970).
TDV İslâm Ansiklopedisi