ABDÜRRAÜF es-SİNKİLİ (ö. 1105/1693 [?]) Şüttâriyye tarikatına mensup Açeli mutasavvıf ve fıkıh âlimi. 1025’te (1616) Açe Sultanlığı’na bağlı Sumatra’nın batı sahilindeki Fansûr’un kuzeyinde yer alan Sinkil’de doğdu. Resmî görevle Açe’ye gönderilen Ali adlı bir Osmanlı âliminin oğludur. Gençliğinde din eğitimi görmek için Arabistan’a giderek on dokuz yıl orada kaldı. Medine’de Şeyh Ahmed el-Kuşâşî ve halifesi İbrahim el-Kûrânî vasıtasıyla Şüttâriyye tarikatına intisap etti. 1661de Açe’ye dönerek Şüttâriyye’yi yaymaya çalıştı. Kesin olmamakla birlikte 1693’te Açe’de vefat etti. Şüttâriyye tarikatı. Cava ve Endonezya’ya müridleri tarafından götürüldü.
Abdürraûf es-Sinkili’nin tasavvuf anlayışının nazarî esası, nefsin yedi mertebesi bulunduğu ve insanın Allah’ın sureti olduğu fikridir. ‘Umdetü’l-muhtâcîn adlı eserinde bu konu ile ilgili geniş bilgi vermiş, ayrıca Kifâyetü’l-muhtâcîn, Beyânü’t-tecellî gibi bazı eserlerinde bu görüşlerini tekrar ele alarak açıklamıştır. Sünnî çerçeve içinde kalarak, XVII. yüzyılın başlarında Açe’de gelişen şeriat dışı tasavvuf! anlayışı reddeden Abdürraûfun eserlerinin çoğu Malayca, bir kısmı ise Arapça’dır. Geniş ölçüde BeyzâvFnin tefsirinden faydalanarak hazırladığı Malayca Kur’an meali ile Rânîri’nin Şırâtü’l-müstakîm’ine zeyl olarak yazıp Açe Prensesi Safiyyetüddîn’e takdim ettiği Mir’âtü’t-tullâb adlı Şaffi fıkıh kitabı önemli eserleridir. eJ-Mevâcizü’l-bedîta adlı kırk hadis tercümesinin Abdurraûfa ait olup olmadığı kesin olarak belli değildir. Şâ cir Ma çri-iet adlı âhiretle ilgili Malayca tasavvufî manzume ve diğer bazı eserler de kendisine atfedilmektedir. İbnü’l-Arabfden seçtiği vahdet-i vücûdla ilgili iki metnin şerhi olan Dekâyıku’l-hurûf adlı Malayca eseri, A. Johns tarafından İngilizce tercümesiyle birlikte neşredilmiştir.
Açe’de gelişen Rafızî harekete şiddetle karşı koyup Sünnîliği savunduğu için sonraki nesiller Açe’ye İslâmiyet’i onun getirip yaydığını sanmışlardır. Mezarı Açe ırmağının ağzında bulunduğundan Töngku di-Kuala” lakabıyla anılan Abdürraûf es-Sinkilî, Açe’nin en büyük velîsi olarak kabul edilmektedir. Hakkında Adolf Rinkes tarafından bir doktora çalışması yapılmıştır.
Bibliyografya
1- Adolf Rinkes. Abdoerraoef uan Singkel, Bijdrage tot de kennis uan de mgstiek op Sumatra en Jaua (Rijks-Universitelt te Lelden), Heerenveen 1909i
2- Karatay. İÜ-Arapça Basmalar.
3- Antoine Cabaton. “Abdurrauf, de Singkel”, RMM, XIV (1911). (A. Rinkes’in eserinin tanıtma yazısı).
4- A. Johns, “Dakâ’ik al-Hurüf by Abd al-RaJüf of Singkel”, JRAS (1955).
5- A. Johns, “The Role of Sufism in the spread of islam to Malaya and Indonesia”, JPHS, IX/3 (1961).
6- M. B. Hooker. “The translation of islam into South-East Asia”, Isiam in South-East Asia, Lelden 1983. 7- John Bousfield. “Islamic Philosophy in South-East Asia”, İslam in South-East Asia (nşr. M B. Hooker), Lelden 1983.
8- W. Juynboll. “Açe”, İA, i, 121.
9- P. Voorhoeve “Abd al-Rauf al-Sinkili”, El2 (Fr.) 1. 90.
10- “Abdul Rauf Singkel”, Ensiklopedi İndonesia, Jakarta 1980.
TDV İslâm Ansiklopedisi