ACURRİ
Ebû Bekr Muhammed b. Hüseyn b. Abdillâh el-Âcurrî el-Bağdâdî (ö. 360/970) Tanınmış muhaddis ve fıkıh âlimi.
Bağdat köylerinden Acurda doğdu. Tahsilini Bağdat’ta yaptı ve 330 (941) yılına kadar orada kaldıktan sonra Mekke’ye gidip yerleşti. 1 Muharrem 360 [4 Kasım 970] tarihinde seksen (bir rivayete göre doksan altı) yaşında iken Mekke’de vefat etti. Hadis münekkitlerinin, hadisteki güvenilirliğini sadûk. sika gibi terimlerle ifade ettikleri hafız hadis imamı Acurrî. Ebû Müslim el-Keccî, Ebü Şuayb el-Harrânî, İbn Ebû Dâvüd. Ebü’l-Kasım el-Begavî ve İbn Naciye başta olmak üzere birçok hocadan ders aldı. En önemli talebeleri arasında Hilyetü’1-evliyâ müellifi Ebû Nuaym el-İsfahânî ve tanınmış Mâlikî muhaddis ve fakihi Ebû Muhammed el-Asîlî’yi zikretmek gerekir. Özellikle ilk kaynakların Şâfıl olduğunu kaydettikleri Âcurrfnin fıkhı görüşleri bazı Hanbelî fıkıh kitaplarında geçmekte ve bundan dolayı Hanbelî ta-bakat âlimlerinin bir kısmı eserlerinde biyografisine yer vererek onu kendi mezhep âlimlerinin önde gelenlerinden saymaktadırlar. Gerçekte ise, meselâ Kitâbü’ş-Şeri’a ve Ahlâku’l-ulemâ gibi eserleri incelendiğinde Âcuni’nin mukallit değil, müctehid bir âlim olduğu ve mezhep taassubuna karşı çıktığı görülür.
Eserleri.
Âcurri’nin kırka yakın eserinden en önemlileri şunlardır:
1- Ahlâku’l-‘ulemâ
2- Ahbâru ‘Ömer b. Abdilazîz. Dr. Abdullah Abdürrahim Useylan tarafından neşredilmiştir.
3- Tahrîmü’n-nerd ve’ş-şatran ve’1-melâhî. Ömer Garâme el-Amravî eseri notlarla neşretmiştir.
4- en-Naşîha. İbn Müflih el-Han-belî, üç cilt halinde basılan Kitâbü’1-Fürûç (1339/1921) adlı önemli eserinde, Âcurffnin bu kitabından nakiller ve alıntılar yaparak bazı fıkhî görüşlerine yer vermiştir.
5- Kitâbü’ş-Şerî’a. Muhammed Hâmid el-Fakkî tarafından neşredilen bu eserde İslâm inancının esasları Kur’an ve Sünnet’in ışığında ele alınarak sapık fırkaların görüşleri tenkit ve reddedilmiştir.
6- et-Taşdîk bi’n-nazar ilallahi Te’âlâ fi’1-âhire. Eseri Semîr b. Emîn ez-Züheyrî neşretmiştir.
7- Ahlâku hameleti’1-Kur’ân. Muhammed Amr b. Abdüllatîfin tahkikiyle Beyrut’ta (1406) ve ayrıca Abdülazîz b. Abdülfettâh el-Karînin tahkikiyle Medine’de (1408/1987) yayımlanmıştır.
8- Kitâbü’l-Rüye. Muhammed Gıyâs el-Cambâz tarafından neşredilmiştir.
9- Kitâbü’l-Gurebâ. Bedr el-Bedr tarafından Kuveyt’te neşredilmiştir.
Diğer başlıca eserleri de şunlardır
el-Erba’ûn (Erba’ûne hadisen); es-Şemânûn; Farzu talebi’l-‘ilm; Vuşûlü’l-müştâkin ve nüzhetü’1-müstemi-cîn; Edebü’n-nüfûs; el-Fevâ”ldü’l-müntehabe; et-Teheccüd; et-Teferrüd ve’l- evzie; Hüsnü’1-hulk; eş-Şübühât; Ahkâmü’n-nisâ; Muhtaşarü’1-hkh; Fazlü’-İlm; Ahlâku ehli’1-bir ve’t-takvâ; et-Tevbe; er-Risâle ilâ ehli Bağdâd; Şerhu Hadîşi’1-erba cîrt; Şerhu Kaşîdeti’s-Sicistânî; Şıfatü kabri’n-Nebî-, Evsâfü’s-seb’a; Cüz’ün iîhi hikâyâtü’ş-§âfi’lî ve ğayruh; Tağyîrü’l-ezmine; Firdevsü’l-ilm.
Bibliyografya
1- İbnü’n-Nedîm, el-Fihrist (nşr. Rızâ-Teced-düd), Tahran 1391/1971.
2- İbn Hayr. Fehrese inşr. F. Codera-I. R. Tarrago), Sarakosta 1893-Kahire 1382/1963.
3- Sem’ânî, el-Ensâb (nşr. Abdur-rahman b. Yahya el-Yemânî), Haydarâbâd 1961-66-Beyrut 1400,1980.
4- Yâküt. Mu’cemü’i-büldân, Beyrut, ts. (Dârü’l-Kitâ-bi’l-Arabî), I, 5;
5- İbn Hallikân, Vefeyât (nşr. İhsan Abbas), Beyrut 1968-72.
6- Zehebî, “A’lâmü’n-nübelâ, XVI, 133-136.
7- Zehebî, Tezkiretü’i-huffâz, Haydarâbâd 1375-77/ 1955-58.
8- Safedı. el-Vâftil, 373-374.
9- Sübkî, Tabakâtü’ş-Şâficiyye (nşr. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî v dğr ). Kahire 1383-96/1964-76.
10- Fâsî. el-‘İkduş-şemîn (nşr. Fuad Seyyid). Kahire 1378-88/1958-69.
11- Uleymî, el-Menhecü’l-ahmed (nşr. M. Muhyiddin Abdülhamîd), Beyrut 1403/1983.
12- HediyyetüVârifîn, II, 46-47.
13- Kettânî, er-Risâletü’l-müstetrafe (nşr Muhammed el-Muntasır), Dımaşk 1383/1964.
14- Sezgin, GAS, I, 194-195.
15- Müneccid, Mü’cem, V, 7-8.
TDV İslâm Ansiklopedisi