Adi bin Ertat Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

ADÎ b. ERTAT
 
Ebü Vasile Adî b. Ertât el-Fezârî ed-Dımaşki (ö. 102/720) Emevî Halifesi Ömer b. Abdülazîz’in  Basra valisi.              

Tabiînden olup hadis literatüründe adı çok sık geçen Zeyd b Ertât’ın kar­deşidir. Ashaptan Amr b. Abese ve Ebû Ümâme’den hadis aldı. Kendisinden de Ebû Sellâm Mamtûr, Bekir b. Abdullah el-Müzenî. Urve b. Kabîsa ve Yezîd b. Ebû Meryem eş-Şâmî hadis rivayet et­mişlerdir.

Ömer b. Abdülazîz halife olunca (99/717), Basra Valisi Yezîd b. Mühelleb’i görevinden alıp yerine Adî b. Ertât’ı tayin etti. Adî. Ömer b. Abdülazîz’in em­riyle Yezîd b. Mühelleb’i tutuklayıp Dımaşk’a gönderdi, halife de onu hapset­tirdi. Ömer b. Abdülazîz’in 720 yılında ölümü üzerine hapishaneden kaçırılan Yezîd süratle Basra üzerine yürüyerek şehri kuşattı. Adî de Halife Yezîd b. Abdülmelik’in emriyle, aralarında Mufaddal. Habîb ve Mervân’ın da bulundu­ğu Mühellebîler’i tutuklattı ve şehrin çevresine hendek kazdırarak müdafaa­ya çekildi. Yezîd b. Mühelleb asıl dava­sının Yezîd b. Abdülmelik ile olduğunu ve onun halifeliğini tanımadığını söyle­yerek Adî ile anlaşmak istedi. Adî bu teklifi kabul etmeyince para dağıtarak onun adamlarını kendi tarafına çekti. Basra’yı ele geçirip Adî’nin ileri gelen adamlarını öldürttü. Adî bizzat sava­şa girdiyse de mağlûp olup hapsedildi. Bunun üzerine halife, isyanı bastırmak için kardeşi Mesleme’yi görevlendirdi. Yapılan savaşta Yezîd öldürüldü. Onun ölüm haberini alan oğlu Muâviye Vâ­sıfta, aralarında Adî b. Ertât’ın da bu* lunduğu otuz iki kişiyi intikam hissiyle katlettirdi. Cesur ve ileri görüşlü bir vali olan Adî b. Ertât tesirli konuşan bir ha­tip olarak da şöhret yapmıştır.

Bibliyografya

1- Buhârî. et-Târîhu’l-kebîr (nşr Abdurrahman b Yahya el-Yemanî v.dğr I, Haydarâbâd 1360-80/1941-60.
2- İbn Sad et-Tabakâtü’l-kübrâ (nşr. İhsan Abbasi, Beyrut 1388/1968.
3- Halîfe b. Hayyât et-Tabakât (nşr. Süheyl Zekkâr), Dımaşk 1966-67.
4- Halîfe b. Târih (nşr Süheyl Zekkâr), Dımaşk 1967-68.
5- Taberî, Tarih (nşr M. I. de Goeje), Lelden 1879-1901.
6- İbnü’1-Esîr. el-Kâmil (nşr. C. I. Tornberg), Lelden 1851-76-Beyrut 1399/1979.
7- Zehebi. A’lâmü’n-nübelâ1′, V, 53.
8- İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, VII, 164.
9- İbnü’l-İmâd. Şezerâtü’z-zeheb, Kahire 1350-51.
10- Ziriklı, el-Klâm. Kahire 1373-78/1954-59.

TDV İslâm Ansiklopedisi