Ahbar Mecmua Kitabı, Muhtevası, Hakkında Bilgi

AHBÂR MECMUA
 
Endülüs tarihiyle ilgili müellifi bilinmeyen bir eser. Endülüs Emevî Halifesi III. Abdurrahman zamanında yazılmış olan eserin tam adı şöyledir: Ahbâr mecmu catun fî fethi’l-Endelüs ve zikri men veliyehâ mine ümerâ ilâ duhûli Abdirrahmân b. Mu’âviye ve teğallübihî “Aleyhâ ve mülkihî fîhâ hüve ve veledühû ve’l-hurûbi’l-kâ’ine fî zâlike beynehüm. Eserde Târik b. Ziyad’ın İspanya’ya geçişinden (92/711) başla­yarak III. Abdurrahman devri (912-961) sonuna kadar meydana gelen olaylar­dan zaman zaman menkıbe ve şiirlere de yer verilerek bahsedilmektedir. İlk valiler döneminde meydana gelen olay­lar, iç karışıklıklar ve I. Abdurrahman devri hakkında ayrıntılı bilgi verildiği halde. I. Hişâm ile III. Abdurrahman devri arasındaki olaylara kısaca temas edilmiştir. İbn Hayyân’ın el-Muktebes min enbâ3i ehli’l-Endelüs adlı eseri­nin büyük bir kısmının bulunmasından sonra belge değerini kaybeden Ahbâr mecmu ca, ilk kaynaklardan özellikle İsa b. Ahmed er-Râzi2nin Kitâbü’1-Huccâb li’1-hulelâ’bi’l-Endelüs’ünden ve diğer bazı eserlerden büyük çapta ikti­basları ihtiva etmektedir. Ancak müellif söz konusu bilgileri kimden veya hangi kaynaktan aldığını belirtmemiş, olayları zaman zaman “Kale” (dedi) diyerek an­latmıştır. Eserin IV. (X.) yüzyıl Endülüs tarihçilerinden İbnü’l-Kütiyye’nin Târîhu iftitâhi’l-Endelüs, İbn Abdürabbih’in, el-İkdü’l-ferîd adlı eserleriyle bazı ortak noktaları bulunmakla beraber ayrıldık­ları hususlar daha çoktur. Bu bakımdan Ahbâr mecmûa müellifinin bu eserle­ri kaynak olarak kullanmadığı, bununla beraber adı geçen müelliflerle çağdaş olduğu veya onlara yakın bir dönemde yaşadığı ve muhtemelen aynı kaynak­lardan istifade ettikleri öne sürülebilir. Ayrıca yukarıda işaret edildiği gibi “Kale” kelimesini kullanması dikkate alınarak müellifin daha çok şifahî rivayetlere da­yandığı söylenebilir. Ahbâr mecmu’a’nın Bibliotheque Nationale’deki tek nüs­hası ilk defa E. Lafuentey Alcantara ta­rafından İspanyolca tercümesiyle birlik­te neşredilmiştir. Eserin İbrahim el-Ebyâri tarafından hazırlanan metni, hicrî XV. yüzyıla armağan olarak yayımlanmıştır.

Bibliyografya
 
1- Ahbâr Mecmü’a (nşr. İbrahim el-Ebyârî), Kahire 1401/1981, Mukaddime.
2- Broc-kelmann. GAL Suppl, I, 231-232.
3- Sanchez Âl-bornoz, “el-Ajbar maymu’a”, Cuestiones his-toriogrâficas que suscita, Buenos Aires 1944.
4- C. F. Seybold, “Ahbâr Mecmua”, İA, I, 155-156.
5- E. Levi-Provençal, “Emevîler”, İA, IV, 257.
6- E. Levi-Provençal, “Akhbâr Madjmü’a”, El? (İng), I, 320-321.

TDV İslâm Ansiklopedisi