Ballıklızade Ahmed Mahir Efendi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

AHMED MAHİR EFENDİ, Ballıklızâde (1860-1922) Son devir Osmanlı din âlimi ve siyaset adamı.

Babası Seyyid Hafız Mehmed Said, de­desi Hafız Mehmed Nûreddin’dir. Bağlı bulunduğu aile aslen Kastamonulu olup Ballıklıefendizâde lakabıyla tanınmıştır. Ahmed Mahir şeyh ve âlim Ahmed Hicâb’den icazet aldı (1300/1882-83). Ken­disi de ders okutarak birçok talebeye icazet verdi. 1901’de İstanbul’a gitti. Abdurrahman Paşa’nın himayesinde istînaf mahkemesi üyeliği ve çeşitli yer­lerde hâkimlik yaptı. Bir süre Şürâyı Evkaf başkanlığında bulundu. 1908’den itibaren siyasî hayata geçerek Meclis-i Meb’ûsan’da yedi yıl. Büyük Millet Mec­lisi ikinci devresinde de iki yıl milletve­killiği yaptı. Meclis-i Meb’ûsan’da bulunduğu sırada geçici reislik ve birinci reis vekilliği gibi görevlerde bulundu. Emek­li olduktan sonra şehremaneti müşa­virliğine tayin edildi. Darülfünun İlahi­yat Fakültesi’nde ve Medresetü’l-vâizîn’de on üç yıl tefsir ve kelâm okuttu. İstanbul payesini, ikinci rütbe Mecîdî ve üçüncü rütbe Osmânî nişanlarını aldı. Ayrıca Sultan Reşad tarafından kıymetli bir kürk, ferace, çok değerli bir teşbih ve iki adet saatle ödüllendirildi. Görev­li olarak Medîne-i Münevvere’ye ve Ru­meli’ye seyahatler yaptı. 4 Eylül 1922’de Kastamonu’da vefat etti.

Eserleri

1) el-Muhkem fî şerhi’I-Hikem. En hacimli eseri olup İbn Atâutlah el-İskenderi’ye ait el-Hikemü’l-Atâ’iy-ye’nin şerhidir. Asıl eserde bulunan 321 hikmet’, Arapça asılları ve tercü­meleri verildikten sonra oldukça geniş bir şekilde açıklanmıştır. Bu açıklama­lar tasavvufu dinî remizler ve tabirler bakımından çok zengindir. Eser iki cilt halinde basılmıştır.

2) Hutbe Mecmuası. Türkçe bir mukaddimeden sonra yetmiş iki Arap­ça hutbeden meydana gelen eserin (İstanbul 1316, 87 sayfa) bir yazma nüsha­sı Millî Kütüphane’dedir.

3) el-Fâtiha fî tefsîri’1-Fâtiha. Müellifin tefsir dersi notlarından ibaret olup basılmıştır [96]

4) Mu’cizât-ı Kur’âniyye. Kita­bın birinci kısmı, yazarın 1324-1325 (1908-1909) yıllarında gazetelerde yayımlanmış makalelerinden meydana gel­miş olup basılmıştır [97] Aziz Demircioğlu’nun özel kütüp­hanesinde bulunan müellif hattıyla 278 sayfa olan ikinci kısmı ise henüz basılmamıştır.

5) Hatırat. Günlük hatıraları­nı yazdığı doksan üç yapraklık bir eser olup torunu Ali Binkaya’nın özel kütüphanesinde mevcuttur.

Ahmed Mahir Efendi kendi dönemin­de üslûbunun güzelliği ve hitabetteki üstün başarısıyla dikkati çekmiştir.

Bibliyografya

1) Abdülkerim Abdülkadiroğlu. “Ahmed Mahir Efendi’nin İstanbul Hayatı, Verdiği İcazetler ve Üç Eseri ile Eiyazısı Hatırafı Üzerine Notlar”, Türk Tarihinde ue Kültüründe Kasta­monu Sempozyumu [99], An­kara 1989, s. 71, 82;

2) Tahsin Önemli. “Ahmed Mahir Efendi’nin Hikemiyat Şerhi”, a.e., s. 83, 89.

TDV İslam Ansiklopedisi