AHMED MUHTAR BEYEFENDİ, Molla Bey (1807-1882) Osmanlı şeyhülislâmı.
10 Ağustos 1807’de İstanbul’da doğdu. Ulemâdan Mahmud Beyin oğlu, eski sadrazamlardan Koca Yûsuf Paşa’nın torunudur. Hafız Ahmed Efendinin derslerine devam ederek icazet aldı. Ayrıca Evliya Hoca ile Arab Hoca’dan tefsir, hadis, Hızır Ağazâde Said Bey’den de Farsça okudu. 1826’da Dîvân-ı Hümâyun Kalemi’ne girdi. 1846’da ruûs imtihanını kazandı. 1848-1855 yılları arasında Takvîm-i Vekayi’ gazetesinde musahhih olarak çalıştı. 1855’te Selanik kadısı oldu; 1856’da Haremeyn. 1861’de İstanbul, 1868’de Anadolu kazaskerliği payelerini aldı. Aynı yıl Meclis-i Tedkîkat âzalığına tayin edildi, ancak bir süre sonra ayrıldı. Mâzul olduğu yıllarda Karabiga, Bayramiç, Gördes gibi yerler kendisine arpalık olarak verildi. 17 Eylül 1871 de Sadrazam Mahmud Nedim Paşa’nın gayreti ile şeyhülislâm oldu. 8 Aralık 1871’de Ahmed Kemal Paşa’nın Maarif Nezâreti’ne geçmesi üzerine. Evkâf-ı Hümâyun nazırlığı, Ahmed Muhtar Beyefendi’ye ikinci görev olarak verildi. Ahmed Nedim Paşa’nın azlinden kısa bir süre sonra şeyhülislâmlıktan ayrıldı [15 Kasım 1872] II. Abdülhamid’in saltanatının ilk yıllarında kabinede bazı değişiklikler yapılırken bu arada şeyhülislâmlık da 18 Nisan 1878’de ikinci defa Ahmed Muhtar Beyefendi’ye verildi. Sekiz ay kadar kaldığı bu görevden 4 Aralık 1878’de ayrıldı.
Hoş sohbeti, şiire ve edebiyata karşı ilgisi ile tanınan Ahmed Muhtar Beyefendi 22 Aralık 1882’de öldü; Üsküdar’da İnâdiye Tekkesi hazîresine defnedildi. Murassa’ Osmânî ve Birinci Mecidî nişanlarına sahipti. Paşa torunu olduğu için “Beyefendi” sıfatıyla anılmıştır. Şeyhülislâmlık makamında bulunduğu süre, toplam olarak bir yıl dokuz ay kadardır.
Bibliyografya
1) İlmiyye Salnamesi, s. 602, 603;
2) Evkâf-ı Hümâyun Nezâretinin Tarihçe-i Teşkilâtı ve Nüzzârın Terâcim-i Ahvâli, İstanbul 1335, s. 154;
3) Abdurrahman Şeref. Târih Musahabeleri, İstanbul 1340, s. 225;
4) İbnülemin, Son Sadrazamlar, V, 760;
5) İhsan Süreyya Sırma. L’lnstitation et les biographies des Şayh al-İslam sous le regne du sultan Abdulhamid II. [1876-1909.], Strasbourg 1973, s. 80, 88.
TDV İslam Ansiklopedisi