Türkiye’de İkinci Meşrutiyet’ten sonra kurulmuş (1913) Türkçülük akımına bağlı milliyetçi kültür demeği.
İkinci Meşrutiyet’ten sonra gelişen Türkçülük ve Turancılık akımlarının savunucusu olan milliyetçiler. Hamdullah Suphi Tanrıöver, Yusuf Akçura, Ziya Gökalp ve arkadaşlarının kurduğu Türk Ocakları Derneği’nde biraraya geldiler. Türkiye’nin çeşitli yerlerinde açtıkları şubeleri aracılığıyle ve yayın organları olan Türk Yurdu dergisinin yayınlarıyle düşüncelerini yaymağa çalıştılar.
Derneğin, Türk tarihinin ve Türk sanatının incelenmesine de katkıları oldu. Sade Türkçeye dayanan Milli Edebiyat bu örgüt çevresinde gelişti. Resim, mimarî gibi sanatlarda geleneksel değerlere yönelen bir anlayışın kurulması sağlandı. Ocaklar toplumsal yaşayışın gelişmesinde, toplantılara kadın erkek üyelerin ilk defa birarada katılması, birarada çalışmalarının sağlanması yönlerinden de etkili oldu. Cumhuriyet’in İlânından sonraki tek partili dönemde, CHP’nin amaçlarına aykırı düşen bir örgütün yaşaması sakıncalı görülerek Türk Ocakları kapatıldı, yerine CHP’ye bağlı Halkevleri kuruldu. 1951’de Manisa milletvekili Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından tekrar açılan, fakat eski etkinliğini kaybeden Türk Ocakları, kurucusunun ölümünden sonra (1966)
ocak genel başkanlığına Osman Turan seçildi.
Osman Turan yönetiminde 1971 muhtırasına kadar çalışmalarına devam etti. Bütün dernek çalışmalarının askıya alındığı askeri idare dönemi sona erdikten sonra Türk Ocakları 1975’te çalışmalarına devam etti. Genel başkanlığa Orhan Düzgüneş seçildi.
1980 askeri darbesi ile kapatılan Türk Ocakları, 1984’te yeniden faaliyete geçti. Orhan Düzgüneş yeniden başkanlığa seçildi.
1984-1986 arasında önemli bir faaliyetti olmayan Türk Ocakları, 1986’da bir hamle yaparak yeniden faaliyetlerine başladı. 23 Nisan’daki kurultayın ardından 29 Mayıs 1986’da Ankara Şubesi açıldı. Bunu pek çok yeni şubenin açılışı takip etti. Ocaklar, çalışmalarına dergi ve kitap yayınları, konferanslar, sempozyumlar, anma günleri ile devam etmektedir.
Genel Başkanlar
- Mehmet Emin Yurdakul (1912)
- Ahmet Ferit Tek (1912)
- Hamdullah Suphi Tanrıöver (1912-1931 / 1949-1959 / 1961-1965)
- Prof.Dr.Osman Turan (1959-1960 / 1960-1961 / 1966-1973)
- Prof.Dr.Necati Akder (1960-1961)
- Prof.Dr.Emin Bilgiç (1973-1974)
- Prof.Dr.Orhan Düzgüneş (1974-1994)
- Sadi Somuncuoğlu (1994-1995)
- Nuri Gürgür (1996-2012 )
- Prof.Dr.Mehmet ÖZ (2012- )