Adnan ÖTÜKEN (Makedonya, Manastır 1911-lstanbul 1972).
Adnan Cahit Ötüken, Türk eğitimci ve yazar olarak tanınan önemli bir isimdir. Türk kütüphaneciliğinin öncülerinden ve Türk Millî Kütüphanesi'nin kurucularındandır. 1911'de Manastır'da doğan Ötüken, eğitim hayatına başladığı dönemlerden itibaren gençlik kuruluşlarında aktif rol almıştır.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nden mezun olduktan sonra Türk Atasözleri üzerine bitirme teziyle öne çıkmıştır. Gençlik yıllarında edebiyat öğretmenliği yapmış ve kütüphanecilik alanında çalışmalara yönelmiştir. Almanya'ya gönderilerek kütüphanecilik eğitimi almış, Berlin Devlet Kütüphanesi'nde staj yapmıştır. Türkiye'ye döndükten sonra Millî Eğitim Bakanlığı'nda Yayımlar Müdürü olarak görev almış ve önemli ansiklopedilerin yayımlanmasına öncülük etmiştir.
Kütüphanecilik alanında önemli çalışmalar yapmış olan Ötüken, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde Kütüphanecilik Kursları düzenlemiş ve bu alanda eğitimler vermiştir. Ancak kütüphane okulu kurma çabaları Maliye Bakanlığı'nın maliyet gerekçesiyle sonuçsuz kalmıştır. Ötüken, kütüphanecilik alanında ülkesinde ve Almanya'da önemli görevler üstlenmiş ve çalışmalar yapmıştır.
Adnan Ötüken, Millî Kütüphane Müdürlüğü ve Yüksek Öğrenim Genel Müdürlüğü Vekilliği gibi önemli görevlerde bulunmuş, ayrıca Türk Kütüphaneciler Derneği başkanlığını da yapmıştır. Kütüphanecilik alanındaki çalışmaları ve katkıları, Türk kütüphaneciliğinin gelişimine büyük etki yapmıştır. 1972'de ani bir kalp krizi sonucu aramızdan ayrılan Ötüken, Türk kütüphaneciliğinin önde gelen isimlerinden biri olarak hatırlanmaktadır.
Millî Kütüphane
Adnan Ötüken'in öncülük ettiği Millî Kütüphane hazırlıkları, 15 Nisan 1946'da önemli bir adım atar. Neşriyat Müdürlüğü Büroları'nda, Mehmet Emin Yurdakul'un kitaplarıyla birlikte camlı bir dolaba yerleştirilerek, bu alan Millî Kütüphane Hazırlık Bürosu olarak kullanılmaya başlanır. Recep Peker Hükümeti'nin 6 Ağustos 1946'da Ankara'da bir millî kütüphane kurulması yönündeki kararıyla, Ötüken'in liderliğinde çalışmalar hız kazanır. Ancak, yer sorunu ve mali kaynak eksikliği gibi engellerle karşılaşılır.
Başbakan Recep Peker'in 100.000 liralık bağışı ve Millî Kütüphane Yardım Derneği'nin kurulmasıyla destek sağlanır. Ancak, Kütüphanecilik Okulu maddesinin Maliye Bakanlığı engeline takılmasıyla sorunlar artar. Yer sıkıntısı, personel eksikliği, bütçe ve yakıt gibi zorluklarla mücadele edilir. Saraçoğlu Mahallesi'ndeki bir kulüp-gazino binasına taşınarak bu sorunlar bir nebze çözülse de, çalışmalar devam eder. Ötüken'in kütüphanecilik kursları, 1952'ye kadar sürse de asistan kadrosu eksikliği nedeniyle sona erer. Ancak Ötüken, gönüllü olarak kurslara katılmaya devam eder.
Başlıca Eserleri
"Bibliyotek Bilgisi ve Bibliyografi" (1940)
"Seçme Eserler Bibliyografyası" (Radyodaki Kitap Saati Konuşmaları, 1942-1945, 1. cilt, 1946)
"Millî Kütüphane Kurulurken" (1946)
"İstanbul Üniversitesi Yayınları Bibliyografyası, 1933-1945" (Türker Acaroğlu ile birlikte, 2. bası 1947)
"Bibliyotekçinin Elkitabı" (2 cilt, 1947-1948)
"Dünya Edebiyatından Tercümeler-Klasikler Bibliyografyası, 1940-1950" (1949-1952)
"Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni On Yıllık Tahlilî İndeksi" (ayrıbasım, 1962)
Bu eserler, Ötüken'in kütüphanecilik, bibliyografya ve kütüphane çalışmaları alanındaki önemli katkılarını yansıtmaktadır.