Haşan Fehmi Edhem KARATAY (İstanbul 1888-1968). Türk kütüphaneci, öğretmen ve mimardır.
Fehmi Ethem, 5 Ekim 1888'de İstanbul Eyüp'te dünyaya geldi. Babası Tophâne muhasebecisi Edhem Bey, annesi ise Cezâyir-i Bahr-i Sefîd defterdarlarından Dizdarzâde Ahmed Hayri Bey’in kızı Şekibe Hanım'dı. İlk öğrenimini Divanyolu’nda Burhân-ı Terakkî Mektebi’nde tamamladıktan sonra Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi’ne geçerek 1908'de mezun oldu. Yüksek öğrenimine Sanâyi-i Nefîse Mektebi’nin mimari bölümünde başladı. Ancak I. Dünya Savaşı'nın çıkması üzerine yedek subay olarak orduya katıldı ve Çanakkale'de görev aldı. Mayıs 1915’te Arıburnu’ndaki süngü hücumunda yaralandı, iyileştikten sonra Anafartalar cephesine gitti ve aynı yılın sonbaharında bölüğüyle Irak cephesine sevkedildi. 1917’de burada İngilizlere esir düştü ve diğer esirlerle birlikte Hindistan’da Bellary esir kampına gönderildi.
1920 yılı Haziranında esaretten kurtulup İstanbul’a döndüğünde Nişantaşı’nda Gazi Osman Paşa ve Üsküdar sultânîlerinde Fransızca öğretmenliğine başladı. Üç yıl kadar öğretmenlik yaptıktan sonra İstanbul Dârülfünunu Edebiyat Fakültesi Kütüphanesi’ni düzenlemekle görevlendirildi ve Dârülfünun’un teklifi üzerine kütüphanecilik kursu görmek için Ekim 1925’te Paris’e gönderildi. Burada, Amerikalılar tarafından açılan ve modern kütüphanecilik metotlarını öğreten kütüphanecilik okuluna bir yıl kadar devam etti. Dönüşünde, Yıldız Sarayı Kütüphanesi’nin devredilmesiyle zenginleşen ve yeniden teşekkül eden İstanbul Dârülfünunu Kütüphanesi’ne müdür oldu.
Fehmi Ethem, 1926’dan 1936’ya kadar Harbiye Mektebi ile Fen Tatbikat ve Topçu okullarında, Yüksek Muallim Mektebi’nde, 1937’de Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu’nda öğretmenlik yaptı. Ayrıca, 1952-1956 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde misafir öğretim üyesi olarak Türk sanatı tarihi dersleri veren Albert-Louis Gabriel’in derslerini Türkçe’ye çevirdi ve Türkçe kaynakları kullanmasında ona yardımcı oldu.
1937’de İstanbul Eski Eserleri Koruma Encümeni’ne üye seçilen Fehmi Ethem, bu görevi sayesinde tarihî nitelikteki mimari eserlerle yakından ilgilendi. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi müdürlüğünden emekli olduktan sonra bile çalışmalarını sürdürdü ve Dolmabahçe Sarayı ile Ankara’da Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nün kütüphanelerini düzenledi. İstanbul’da Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’ndeki yazma eserlerin kataloglarını bu dönemde hazırladı. 20 Ocak 1968’de vefat etti ve kabri Edirnekapı’daki Sakızağacı Şehitliği’ndedir. Kabiliyetli bir kütüphaneci olan Fehmi Ethem’in Türkiye'deki çağdaş kütüphanecilik hareketinde önemli bir yeri vardır.
Fehmi Ethem Karatay'ın başlıca eserleri:
Alfabetik Katalog Kaideleri (1941)
İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Farsça Basmalar Katalogu (1949)
İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Arapça Yazmalar Katalogu (1951-1953)
İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Arapça Basmalar Alfabe Katalogu (1951-1953)
İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Basmalar Alfabe Katalogu, Memleketimizde İlk Türk Matbaasının Kuruluşundan Yeni Harflerin Kabulüne Kadar, 1729-1928 (2 cilt, 1956)
İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Katalogu (1961)
Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Farsça Yazmalar Katalogu (1961)
Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Arapça Yazmalar Katalogu (1962)
Bu eserler, Türk kütüphaneciliği ve kültür tarihine önemli katkılarda bulunmuş ve Fehmi Ethem Karatay'ın kütüphanecilik alanındaki uzmanlığını ve bilgi birikimini yansıtmaktadır.