CHRISTIE, Agatha (1890-1976)
İngiliz, yazar. Popüler edebiyatın en önemli isimlerinden biri ve dedektif Hercule Poirot tipinin yaratıcısıdır.
Agatha Miller, Torquay’ın Devon kentinde doğdu, 1976’da öldü. Babası Frederick Alvah Miller, Agatha henüz küçük yaştayken öldü. Annesi tarafından evde eğitilen küçük kız, yalnız bir çocukluk geçirdi. Küçük yaşta öyküler yazmaya başladı. On altı yaşında, şan öğrenimi görmek üzere Paris’e yollandıysa da kısa sürede bundan vazgeçti. Ciddi anlamda ilk edebi denemeleri, duygusal konulan ele alan öyküler oldu. 1914’te Archibald Christie adlı bir doktorla evlendi ve yeniden Fransa’ya gitti. Oradayken vakit geçirmek üzere okuduğu dedektif öykülerinin daha iyilerini yazabileceğini düşünerek ilk polis romanı olan The Mysterious Affair at Styles’ı .(Styles’ daki Esrarengiz Olay) yazdı. Kitap çeşitli yayınevle-rince geri çevrildikten sonra 1920’de Bodley Head Yayınevi tarafından kabul edildi. Styles, Agatha Christie’nin ilk Hercule Poirot’lu romanıdır. Hercule Poirot, zekâsı, espri yeteneği, keskin gözlemciliği ve Avrupalı inceliği ile seçkinleşen Belçikalı bir dedektiftir. Cinayetleri, “küçük gri hücreler” dediği beynini kullanarak çözmesi ve bu arada da Ingiliz yüksek sınıfının özel yaşamının saklı yönlerini ortaya dökmesi ile tanınır. Agatha Christie’nin arka arkaya yazmaya başladığı polis romanları Poirot tipine uluslararası ün kazandırdı.
Yazar ayrıca Miss Marple adını verdiği bir tip daha yarattı. Sevimli bir yaşlı kız olan amatör dedektif Miss Marple da çok tutuldu. 1928’de ilk kocasından boşanıp Max MalIowan’la evlendikten sonra birçok ülke gezip görme fırsatı bulan Christie’nin romanları 1930’larda çoğunlukla uluslararası mekânlarda geçmeye başladı. Hayranlarınca her kitabı beğenilmekle birlikte, Agatha Christie’nin edebi kaygılarla yazdığı bazı romanlar eleştirmenlerin de dikkatini çekti. Örneğin 1926 tarihli The Murder of Roger Ackroyd’ da (Roger Ackroyd Öldürüldü) romanın anlatıcısı katilin kendisidir. 1940’ta yazdığı Ten Little Niggers (On Küçük Zenci) ise polis romanının klasikleri arasındadır. Ölümünden sonra yayımlanan Curtain’ de (Son Perde) ise, yazar ilk romanının geçtiği mekân olan Styles’daki eve döner ve cinayeti Harcule Poirot’ ya işletir.
Agatha Christie, İngiliz töre romanı geleneğinde yazdığı polis romanları ile dünya edebiyatında kendine özgü bir yerin sahibi olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): The Mysterious Affair at Styles, 1920, (Styles’daki Esrarengiz Olay); The Murder on the Links, 1923, (Golf Sahasında Cinayet); Murder in Three Acts, 1934, (Üç Perdelik Cinayet); Death on the Nile, 1937, (Nil’de Ölüm); Ten Little Niggers, 1940, (On Küçük Zenci); Evil Under the Sun, 1941, (“Güneşin Altında Kötülük”); Towards Zero, 1944, (“Sıfıra Doğru”); Crooked House, 1949, (Çarpık Ev); A Murder is Announ-ced, 1930, (Cinayet İlanı); The Pale Horse, 1961, (“Solgun At”); The Mirror Crack’d from Side to Side, 1962, (“Çatlak Ayna”); Curtain, (ö.s.), 1976, (“Son Perde”); Sleeping Murder, 1976, (Uyuyan Ölüm).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi